Skírnir - 01.01.1980, Síða 22
20
SVEINN EINARSSON
SKIRNIR
Gísli Alfreðsson og síðan Eyvindur Erlendsson. A£ þeim, sem
bæst liafa í hópinn á áttunda áratugnum, hafa þau Brynja
Benediktsdóttir, Bríet Héðinsdóttir, Stefán Baldursson og Þór-
liildur Þorleifsdóttir haft mest áhrif enn sem komið er, en ýmsir
aðrir efnilegir menn hafa kvatt sér hljóðs.
En livað hefur þetta nýja fólk fært íslenskri leiklist? Hvað
hefur það flutt með sér af liræringum umheimsins, þannig að
erindi ætti, hvað hefur það getað skapað á heimavelli, sprottið
af íslensku frymi?
Eins og áður mátti greina, var ákveðin raunsæileg liefð lengi
ríkjandi í íslensku leikhúsi. Ekki þannig að skilja, að allar sýn-
ingar væru upp á sama háttinn, í Pi-pa-ki og Skugga-Sveini var
að sjálfsögðu farið ólíkar leiðir og stuðst við ólíkar lífsvenjur og
af þeim gerðar ólíkar myndir. En þrátt fyrir það að gripið var
til að ýkja í eina eða aðra áttina (eitt af skörpustu tjáningar-
tækjum sviðsins), var undir niðri alltaf krafan um ákveðin eðli-
legheit og alltyfirskyggjandi viðmiðun í listrænu mati á því sem
verið var að gera. Fyrr eða síðar lilaut að koma upp andóf við
þessu, og mér virðist fáránleikastefnan hafi verið hvatinn, í sýn-
ingum Baldvins Halldórssonar á Beðið eftir Godot (1960) og
Helga Skúlasonar á Kennslustundinni og Stólunum árið eftir
kveður við nýjan tón, sem Benedikt Árnason fylgdi síðan eftir
í sýningum eins og Nashyrningunum (1961), Húsverðinum
(1962) og Sköllóttu söngkonunni (1965) og Gísli Alfreðsson í
Fandó og Lís (1967) og Sveinn Einarsson í £g er kominn til að
fá upplýsingar (1966). Þetta endurmat og þessi nýja leit að að-
ferðum endurspeglaðist síðan í verkum íslenskra höfunda, sem
voru undir áhrifum frá fáránleikastefnunni, t.d. í Reiknivél Erl-
ings E. Halldórssonar (leikstj. liöf. 1964) og Tíu tilbrigðum eftir
Odd Björnsson, eins og Brynja Benediktsdóttir túlkaði þau
(1968). Baldvin hefur síðar reyndar hvað dyggast fylgt hinni
raunsæilegu hefð í flestum sýningum sínum, og þar er einnig sá
grunnur sem bestu verk Gísla Halldórssonar hafa staðið á föst-
um fótum; ef menn hafa gaman af að rekja áhrifaþræði, má
skoða leikstjóraferil Gísla Halldórssonar annars vegar sem fram-
liald af því, sem Indriði Waage var að glíma við, hins vegar því
sem var Gunnari Hansen leiðarljós, en sýningarnar bera þó auð-