Skírnir - 01.01.1980, Blaðsíða 169
SKÍRNIR
LEIKRIT OG LEIKHÚS
167
IX
Aðrir höfundar, Birgir Sigurðsson, Vésteinn Lúðvíksson, Kjart-
an Ragnarsson, freista þess að fjalla í hefðbundnum, raunsæis-
legum leikritum um yrkisefni úr samtíðinni. Að því leyti kunna
aðferðir þeirra að vera samlíkjanlegar við hið „nýja raunsæi"
sem um sama leyti kemur fram í skáldsögum ungra höfunda.28
í leikritum Birgis Sigurðssonar, Pétri og Rúnu og Selurinn
hefur mannsaugu, fer saman hefðbundið leikform og raunsæis-
leg uppistaða frásagnarefnis og mannlýsinga. En jafnframt hin-
um natúralísku efnistökum teflir Birgir fram ljóðrænni orð-
list, táknlegum efnisatriðum og manngervingum — í því skyni
að gera þann veg grein fyrir öndverðum úrkostum við hina nei-
kvæðu mynd mannlífs í samtíðinni sem leikirnir lýsa. í þriðja
leikritinu, Skáld-Rósu, virtist í fyrsta þættinum reynt að sam-
sama þessa tvo efnisþætti; þar var eins og upphaf eða uppkast
að leikriti, natúralískri uppistöðu efnisins með ívafi Ijóðrænnar
orðlistar, sem miðlað gæti sigrihrósandi mannlýsingu Rósu, ein-
hverskonar tákngervingu „lífsins sjálfs" í kvenmannslíki. En
þetta efni lét höfundur liggja eftir fyrsta þáttinn og tók í stað-
inn til við að endursegja ástarsögu Rósu og Natans Ketilssonar
með melódramatískri aðferð. Að þessu leyti sór leikurinn sig í
ætt við leikgerðir skáldsagna frá undanförnum árum og þar með
hina rómantísku og þjóðlegu leikhefð.
Pétur og Rúna gerist í mjög svo áþekku umhverfi við fyrstu
leikrit Jökuls Jakobssonar. Ungi maðurinn í leiknum rís í gegn
þeim kröfum sem samfélagið gerir til hans, dreymir um miklu
fegurra og sannara líf en það býður falt. Og Pétur lætur sér ekki
nægja skýjaborgir heldur hefst nokkuð að í málinu: vísar á bug
og út í ystu myrkur fulltrúum gróða og neyslu, móður sinni og
mági, en bendir með frelsaralegum tilburðum konu sinni,
Rúnu, og vinnufélögum á réttan veg burt frá vinnuþrælkun og
lífsgæðakapphlaupi. í Pétri og Rúnu er stóryrtri ádeilu beint
gegn þeirri algengu skoðun að „lífshamingja" manna mælist
með sjálfvirkum hætti af „lífsgæðum“ þeirra og þar með ríkj-
andi trú á gildi framfara í sjálfum sér, hagvaxtar og kaupgetu,
þjóðfélag neyslu og velferðar. En þetta efni er einkum látið uppi
í fullyrðingum og slagorðum í leiknum. Aldrei verður lýðum