Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Page 58

Múlaþing
77. mynd. Laugarhólar íBöðvarsdal, 3. september
1996. Ljósm. Agúst Guðmundsson.
þá verið með ískjama og stíflað uppi Dalsá
um tíma, eða þar til hún reif niður skarð við
frambrún þeirra.
Nokkru utar í Böðvarsdal em Laugar-
hólar með grjótfláka og stórgerðar fellingar
á yfirborði er minna mjög á útlitseinkenni
urðarjökla (11. mynd). Efnið í hólunum er
víða mjög vel vatnsþétt eins og sjá má þar
sem tjamir og pollar standa uppi að baki
þunnra mélukenndra hafta. Urðarbingir
Laugarhóla hafa ekki verið skráðir á útgef-
in jarðfræðikort. Utan við Laugarhóla eru
aðrir urðarbingir. Samkvæmt jarðfræði-
korti Kristjáns Sæmundssonar af Norðaust-
urlandi, em þeir myndaðir við skrið skálar-
jökla og urðarjökla ofan úr suðurhlíðum
dalsins. Efnisgerð þeirra og form svipar
mjög til urðarbingjanna undir Krossavíkur-
fjöllum svo uppruni þeirra hlýtur að vera
samstofna.
Nokkru utar, við veginn upp á Hellis-
heiði eru urðarbingir með skriðformum
undir fjallinu Ups. Ur Upsinni er mikið
grjóthran og má fylgja urðartaumum frá gil-
skorum og niður í urðarbinginn. Urðar-
bingurinn hefur öll einkenni þess að hafa
verið lengi í myndun og að hafa verið að
mjakast fram jafnóðum og grjóthrunið sem
bætist á hann jafnt og þétt, fergir efri- eða
afturhluta bingsins og þrýstir honum fram.
Má í sumum tilfellum rekja grjóthryggi upp
að skorum í rofsárinu. Þetta er alþekkt fyr-
irbæri við hægfara myndun urðarbingja
(Wahrhaftig og Cox 1959 og Giardino o.fl.
1987).
Fagridalur og Kattárdalur
í Fagradal utan við fjallið Búr eru mikl-
ir urðarbingir í austurhlíðinni (12. mynd).
Þeir eru ekki þykkir eins og kemur fram þar
sem berggrunnurinn grisjar sumsstaðar í
gegn. Til suðurs taka við samfelldir melar
undir mjúkdregnum hlíðum. Ekki er að sjá
annað en að efnisgerðin í melunum og út-
litseinkenni urðarbingjanna séu hin sömu
eftir endilöngum austurhlíðum Fagradals
og að efnið sé frostveðrað og tilflutt með
skálar- eða urðarjöklum. Kattárdalur er dal-
verpi yst á skaganum að baki Kollumúla.
Þar eru þykkar lausveðraðar urðarkápur í
hlíðum og eru merki um skrið í þeim í dal-
botninum og við dalsmynnið að norðaustan.
72. mynd. Fagridalur, 3. september 1996.
Ljósm. Agúst Guðmundsson.
56