Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Qupperneq 166

Múlaþing
✓
Arsskýrsla Minjasafns Austurlands (1995)
Saga Minjasafns Austurlands
Minjasafn Austurlands var stofnað á Hallormsstað árið 1943. Eigendur safnsins voru Búnaðarsamband
Austurlands, Samband austfirskra kvenna, UIA og Múlasýslur. Fljótlega eftir stofnunina var innsöfnun
muna hafin og áður en 5 ár voru liðin var búið að færa inn um 400 muni í aðfangabók minjasafnsins.
Fyrstu tvö árin voru munimir geymdir í Húsmæðraskólanum á Hallormsstað, þar til Gunnar Gunnarsson
skáld á Skriðuklaustri bauðst til að taka safnið til varðveislu en hann átti, meðal annarra, stóran þátt í stofn-
un safnsins.
Arið 1948 flutti Gunnar frá Skriðuklaustri og gaf ríkinu hús sitt en með því skilyrði að þar færi fram
menningarstarfsemi af einhverju tagi. í framhaldi af því var Minjasafni Austurlands boðið húsnæðið til af-
nota um óákveðinn tíma. Með boði þessu virtist vera komin lausn á húsnæðismálum safnsins. Samningar
við menntamálaráðuneytið hófust skömmu síðar en safnið átti að fá fimm herbergi á aðalhæð íbúðarhúss-
ins á Skriðuklaustri, auk rishæðar ofan við þau. Aður en gengið var formlega frá samningum um aðstöðu
fyrir minjasafnið á Skriðuklaustri slitnaði upp úr viðræðunum, sem staðið höfðu yfir í allmörg ár án nokk-
urra niðurstaðna.
Samningsslitin áttu sér langan aðdraganda. Um svipað leyti og samningar hófust árið 1949 fékk Land-
búnaðarráðuneytið Skriðuklaustur til afnota til reksturs tilraunastöðvar. Ætlunin var að minjasafnið og til-
raunastöðin yrðu rekin þar hlið við hlið. Umsvif tilraunastöðvarinnar urðu smám saman það mikil að stjóm
minjasafnsins sá sér ekki annað fært en að flytja safnið frá Skriðuklaustri. Safnið var flutt frá Skriðu-
klaustri árið 1966 og mununum komið fyrir í geymslum á Egilsstöðum. Þegar ákvörðunin um flutninginn
var tekin hafði safnið einungis eitt herbergi til umráða á Skriðuklaustri.
Enn var leitað lausna á húsnæðisvanda minjasafnsins og urðu málalok þau að rrkissjóður samþykkti
að koma upp húsi fyrir starfsemi minjasafnsins í stað húsnæðisins sem safnið hafði afnot af á
Skriðuklaustri. Húsinu var valinn staður á Egilsstöðum eftir að atkvæðagreiðsla hafði farið fram á fundi
stjómar minjasafnsins árið 1979, rúmum áratug eftir að safnið missti alfarið húsnæði sitt á Skriðuklaustri.
Byggingaframkvæmdir á Egilsstöðum hófust í upphafi níunda áratugarins og hafa því staðið yfir í
rúman áratug. Fyrirhugað er að húsið verði byggt í þremur áföngum en byggingin samanstendur af þrem-
ur álmum, sem eiga að hýsa Minjasafn Austurlands, Héraðsskjalasafn Austfirðinga og Bókasafn Héraðsbúa.
Byggingaframkvæmdum á fyrsta áfanga hússins er svo að segja lokið, þ.e. álmu minjasafnsins. Hér-
aðsskjalasafnið og bókasafnið hafa, auk minjasafnsins, aðsetur í húsinu þar til lokið hefur verið við hinar
álmumar tvær. Minjasafnið hefur nú tæplega 300 m2 stóran sýningarsal og geymslu af svipaðri stærð til
umráða. Geymslunni er skipt í þrjá hluta; geymslurými með hillum fyrir litla muni, þvotta- og forvörslu-
aðstöðu, aðstöðu til viðgerða og geymslu á stórunr munum.
Tímamót
Fimmtíu ára saga Minjasafns Austurlands einkennist af húsnæðishraki og hefur starfsemi safnsins
fram til þessa einskorðast að mestu við innsöfnun muna, auk viðgerða þegar efni og ástæður hafa leyft.
Minni sýningar hafa þó verið settar upp á vegum safnsins þegar sérstakt tilefni hefur verið til þess. Þegar
ljóst var í upphafi árs 1995, að á því ári yrði að mestu lokið við byggingu fyrsta áfanga safnahússins á Eg-
ilsstöðum, var ákveðið að minjasafnið myndi hefja starfsemi sína að nýju á árinu.
164