Þjóðmál - 01.09.2014, Síða 60

Þjóðmál haust 2014 59
skoð anir sínar, svo afdráttarlausar sem þær
þó voru . Verður mér ævinlega minnisstætt
hve „diplómatískur“ hann var í orðum um
verk sem hann þó augljóslega hafði ekki
mikið álit á . Við vorum sjálfsagt ósammála
um stjórnmál, þau ræddum við aldrei . En
þeim mun meira um bókmenntir og hvað
unnt væri að vita með nokkurri vissu, og
vorum mjög sammála þar . Kristján las yfir
bókarhandrit mitt um nýrómantísk skáld
íslensk og var ráðhollur .
Kristján var fríður maður og feitlaginn
lengstum . Hann var einstaklega kurteis
og elskulegur . Síðast sá ég hann hruman
öldung níræðan staulast með innkaupakerru
í Hagkaupum, í henni var þó ekki annað en
stafurinn hans . Ég rauk á kappann: „Nei, er
þetta ekki Kristján Karlsson! En gaman að
sjá þig! Mikið heldurðu þér vel!“ En karl sá
í gegnum falsið í mér og sagði bara: „Já, ég
ætlaði einmitt að segja það sama við þig .“
Svo spurði ég hann um væntanlegt úrval
ljóða hans, og glaðnaði þá yfir honum .
En ég þurfti að fara að kassanum og sá
hann ekki meir . (Svipuð orðaskipti átti ég
skömmu síðar við Thor Vilhjálmsson .)
Þetta er ekki merkileg saga, en sýnir þó að
andlegt þrek var óskert og það var ævinlega
mikið, enda þótt líkamanum hrakaði . Og
ég veit til þess að Kristján veitti góð ráð
ljóðaþýðanda áður en hann veiktist alvarlega
haustið 2013 .
Fyrsta ljóðabók Kristjáns birtist 1976, en
þá var hann nær hálfsextugur . Bókin bar
það yfirlætislausa heiti: Kvæði, auk ársetn-
ingar, og þannig var um flestar ljóðabækur
hans síðar . Undantekningin var önnur
ljóðabók hans, 1983, hún hét New York, og
var líka staðsett þar . Alls urðu ljóðabækur
hans níu, sú síðasta kom árið 2003 . En
svo birtist Kvæðasafn hans og sögur tveimur
árum síðar, og Kvæðaúrval 2009 .
Ljóð Kristjáns vöktu þegar mikla at-
hygli, og New York var lögð fram til bók-
mennta verðlauna Norðurlandaráðs . Það er
því alrangt sem segir í formála Kvæðaúrvals
(bls . 12), að ljóð Kristjáns hafi verið lítils
metin, farið fram hjá fólki . Þau eru leikandi
létt, heillandi í hrynjandi, grípa andartak
myndrænt, og þau eru torskilin, alveg eins
og lífið sjálft, erfitt að vita hvað býr innra
með fólki . Sama má segja um smásögur
Kristjáns, sem verða minnisstæðar, en smá-
sagnasafn hans, Komið til meginlandsins frá
nokkrum úteyjum, kom út 1985 .

II
Skáldskapur Kristjáns var mjög sér-kennilegur, ég veit engan honum líkan .
Og ég held að allt sem frá honum kom verði
varanlega í minnum haft, maklega mjög .
Kristján sagði um kveðskap sinn í viðtali
við Jakob F . Ásgeirsson (Mbl . 18 .5 .1985,
tekið eftir bók Jakobs: Í húsi listamanns,
2006):
„[F]flestar nýjungar í kveðskap [eru] í því
fólgnar að færa merkingar í samlíkingum og
myndum örlítið úr skorðum frá því sem við
S íðast sá ég hann hruman öldung níræðan staulast
með innkaupakerru í Hag-
kaupum, í henni var þó ekki
annað en stafurinn hans . Ég
rauk á kappann: „Nei, er
þetta ekki Kristján Karlsson!
En gaman að sjá þig! Mikið
heldurðu þér vel!“ En karl sá í
gegnum falsið í mér og sagði
bara: „Já, ég ætlaði einmitt að
segja það sama við þig .“