Þjóðmál - 01.09.2014, Qupperneq 81

80 Þjóðmál haust 2014
Bjarni Jónsson
Varhugaverð
viðskiptahugmynd
Aðdragandi
Átímabilinu 1980–1990 gerði Lands-virkj un iðulega grein fyrir hugmynd-
um starfs manna sinna um nýja markaði
fyrir afurðir fyrirtækisins . Þær voru m .a .
fólgnar í að selja raforku til útlanda um sæ-
streng . Telja má fullvíst, að þetta hafi verið
svar fyrirtækisins við dræmum orkumarkaði
hér innanlands í þá daga .
Þá gekk erfiðlega að semja við nýja stór-
kaupendur raforku, þó að tilraunir væru
vissu lega gerðar til þess . Eini stórkaupandi
raf orku í landinu í þá daga, Íslenzka Ál-
félagið hf – ISAL í Straumsvík, var þá upp-
tekinn við fjárfestingar og rekstur, er snerist
um mengunarvarnir og bætta nýt ingu bún-
aðar og að fullnýta lokaáfanga raforku samn-
ingsins, er gildi tók árið 1969, eftir stækkun
kerskála 2 í fulla lengd, 160 ker .
Á þessum tíma var jafnan skilmerkilega
tekið fram, að tækniþróunin væri enn
ekki nægilega langt komin til að raungera
slíkt verkefni . Þess vegna voru raunhæfir
arð semis útreikningar ekki mögulegir á
þeim tíma . Síðan hefur mikið vatn runnið
óbeizlað til sjávar, tæknin tekið stórstígum
fram förum og raunraforkuverð hækkað .
Á þessu tímabili voru jarðgufuvirkjanir
lítt komnar til sögunnar, þótt reynt væri
að starfrækja Kröfluvirkjun við illan leik
af völdum jarðelda í grennd . Hagnýtanlegt
vatnsafl var þá talið vera meira en nú er
nokkur sátt um og nokkur von er til, að
lendi í virkjanahluta Rammaáætlunar, eða
um 45 TWh/a,1 og virðist þessi tala stefna
í að verða nær 25 TWh/a að teknu tilliti
til verndunarsjónarmiða, en með vatnsafli
voru árið 2013 unnar um 13 TWh og
með jarðgufu um 5 TWh .2 Þannig er um
helmingur af auðvirkjanlegu vatnsafli á
landinu þegar nýttur og e .t .v . um þriðjung-
ur jarðgufunnar . Við þetta bætast svo aðrar
orkulindir innan lögsögu Íslands, en nýting
þeirra er dýrari en hinna tveggja, a .m .k . enn
sem komið er .
Eins og rakið er í fróðlegri grein Björg-
vins Skúla Sigurðssonar (BSS), „Viðskipta-
tækifæri sæstrengs“, í sumarhefti Þjóðmála
2014, 3 áttu þessar athuganir Landsvirkjun-
ar á sæstreng til að stækka markað fyrir-
tækisins sér enn lengri aðdraganda en til
níunda áratugar 20 . aldarinnar, en jafnan
var þó áður fyrr skýrt tekið fram, að
verkefnið væri enn ófýsilegt af tæknilegum
ástæðum, og arðsemismat var þess vegna