Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2012, Side 82

sextíu ár. Það var eins og litlu skórnir fengju rödd og hrópuðu til þeirra
fjölmörgu ferðamanna sem gengu niðurlútir framhjá þessum vitnisburði
lítilla barna sem leidd voru saklaus og grunlaus til grimmilegrar slátrunar
í formi hægfara köfnunar í gasklefum. Mér fannast skór barnanna hrópa:
„Af hverju? Hvað höfðum við gert? Af hverju kom enginn og hjálpaði
okkur?“
Litla systir: Sippóra
Nöfn litlu barnanna sem átt hafa skóna, sem varðveittir eru til minningar
í Auschwitz, eru flestum gleymd og grafin. Mér varð þó hugsað til þess
að ég þekkti eitt nafnið, nafn lítillar sjö ára stúlku sem lét lífið í gasklefa í
Auschwitz, strax sama kvöld og hún kom þangað síðla árs 1944. Auðvitað er
ómögulegt að segja til um hvort nákvæmlega hennar skór séu meðal þeirra
sem eru varðveittir þarna í hrúgunni en nafn hennar lifir í bókinni Nótt
sem er hér ekki síst til umfjöllunar.
Elie Wiesel horfði á eftir móður sinni og Sippóru litlu systur sinni, aðeins
sjö ára, þar sem þær leiddust hönd í hönd í langri röð kvenna og stúlkna
sama kvöld og þau komu til Auschwitz eftir skelfilega för í flutningalest
þangað. Það síðasta sem hann sá til þeirra var að móður hans strauk hár
litlu systur hans, eins og í verndarskyni. Á þeirri stundu vissi hann ekki að
hann myndi aldrei sjá þær framar, að þær voru á leið í gasklefana.
Elie Wiesel tileinkaði þessa frægustu bók sína minningu Sippóru litlu
systur sinnar og foreldra sinna sem einnig létu lífið. Það er eftirtektarvert að
Wiesel sagði að það versta í öllum óhugnaðinum hafi verið aðskilnaðurinni
að vera skilinn frá þeim sem stóðu manni nærri og vildu manni vel.10
Það leynir sér ekki hve sterkar tilfmningar Elie ber til þessarar litlu systur
sinnar. Hann rifjar upp að þegar verið var að flytja fyrstu hópa Gyðinganna
frá Sighet og þeir biðu úti í steikjandi hitanum hafi litla systir hans gengið
á milli fólks sem greinilega var veikt og gefið því vatn að drekka. Hann
segist aldrei hafa séð litlu Stipuku - en það var gælunafn hennar - jafnstóra
og jafnlitla í senn. Hann segist ekki tala mikið um hana í bókum sínum,
en minnist bakpokans sem hún bar er hún var flutt á brott og svitinn
perlaði á enni hennar. Hann segist hafa viljað deyja í hennar stað og þá
tilfmningu sem hann beri í brjósti til hennar beri hann ekki í brjósti til
10 Um þetta efni er líka að finna áhrifaríka frásögn í bók eftir Chil Raichman frá 2011 The Last
]ew of Treblinka.
80