Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2012, Page 167

Gunnar Kristjánsson, Ritdómur:
í tvíræðum dómi sögunnar
Um íslenska kirkjusögu efitir séra Torfa K. Stefánsson
Hjaltalín
Inngangur
„Menningarsagan er útgangspunkturinn“ í hinni nýju kirkjusögu Torfa
Stefánssonar (11). Kristnin er þáttur í menningarsögu þjóðarinnar og því er
heimilda um trúarmenningu þjóðarinnar að leita í almennri menningarsögu
hennar.
Torfa Stefánssyni hefur tekist allvel að ná utan um þetta umfangsmikla
viðfangsefni í hinni nýju bók sinni íslensk kirkjusaga. Bókin kom út nú á
útmánuðum hjá forlagi höfundarins, Flateyjarútgáfunni; auk þess að vera
höfundur verksins er hann einnig útlitshönnuður að stórum hluta, ritstjóri
og útgefandi. Bókin losar 300 bls. í allstóru broti og liggur þá í augum uppi
að efninu er þjappað talsvert saman. Tilgangur höfundar er að bjóða upp
á alþýðlegt rit fyrir „söguþyrstan almenning og sem [er jafnframt] fræðirit
fyrir fræðimenn, kennara og nemendur á hærri skólastigum“ (9). I inngangi
segist höfundur hafa fengið hugmynd að ritun bókarinnar þegar hann
skoðaði tvær norskar bækur um kirkjusögu sem ætlaðar eru til nota í fram-
haldsskólum. Hér er þeim markaði að vísu ekki til að dreifa en höfundur
tók samt áhættuna, sjálfsagt í þeirri von að bókin yrði tekin til notkunar á
efri skólastigum hér á landi.
Kirkjusaga er stór hluti af sögu vestrænna þjóða, svo samofin er hún
öllu því sem gerst hefur allt frá því söguritun hófst á vesturlöndum. En
fullyrða má að hin almenna saga skiljist ekki til fulls nema trúarsagan og
kirkjusagan sé þar einnig tekin til skoðunar. Það væri því full ástæða til að
hugleiða fordæmi Norðmanna á þessu sviði. Kirkjusögu Torfa Stefánssonar
gæti hæft slíkt hlutverk, hún er greinargóð og léttilega skrifuð, höfundur
hefur gott vald á efninu og setur það fram hispurslaust og veigrar sér ekki
við að taka afstöðu um menn og málefni, þó sjaldnast án þess að reifa þá
kosti sem standa til boða.