Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2012, Qupperneq 178

stefnu 1967. Þar mætti sjónarmið Sigurbjörns harðri andstöðu, m.a. frá séra
Jóni Auðuns og séra Sigurjóni Þ. Arnasyni, þ.e.a.s. bæði frá frjálslyndum og
íhaldssömum prestum: „Nefnd var kosin sem var í raun andvana fædd því
séra Jón var valinn í nefndina af hálfu prestanna“ (296-297). Slík fullyrðing
vekur spurninguna hvort séra Jón Auðuns hafi verið óhæfur eða hvort
skoðanir hans hafi ekki verið biskupi þóknanlegar? Var meirihluti prestanna
ekki marktækur? Svarið liggur í augum uppi. Lesandinn metur söguna ekki
eftir styrk valdsins heldur á mælikvarða réttlætis, lýðræðis og sanngirni.
Andstaðan vegna „hákirkjulegar tilhneigingar“ Sigurbjörns upp úr 1960
(295) gekk svo langt að jafnvel ,,[s]tór hópur í KFUM studdi frjálslyndu
guðfræðingana í andófinu“ (295).
í kirkjusögunni segir höfundur: „Eftirmælin eftir Sigurbjörn eru öll
á sama veg, þ.e. að hann hafi verið einn mikilhæfasti leiðtogi íslensku
kirkjunnar sem hún hafi nokkru sinni eignast og verið andlit þjóðkirkjunnar
í tæpan aldarf)órðung“ (295). Hér eru stór orð og afdráttarlaus. En skyldu
eftirmælin eftir Sigurbjörn öll vera „á sama veg“? Var guðfræði hans hafin
yfir gagnrýni þá og nú? Var kirkjustjórn hans hafin yfir gagnrýni, hvernig
hafa verk hans staðist tímans tönn? Var honum unnt með sinni tiltölulega
einhliða guðfræði að sameina þjóðkirkjuna sem eðli sínu samkvæmt hlýtur
að spanna talsverða breidd í guðfræði og trúarskilningi? Einnig mætti spyrja
hvað það merki að hafa verið „andlit þjóðkirkjunnar í tæpan aldarfjórðung“?
Segir það eitthvað til um stjórnunarstíl? Hefur þjóðkirkjan aðeins eitt andlit
líkt og stjórnmálaflokkurinn eða sértrúarflokkurinn? Mun dómur sögunnar
falla á þann veg að sigurvegaranna einna verði minnst eða mun þeirra sem
ofurliði voru bornir einnig verða minnst að verðleikum? Hér er ábyrgð
sagnfræðingsins.
Höfundur fjallar skilmerkilega um nútímann og framtíðarhorfur. I
því sambandi fjallar hann fyrst um þjóðkirkjulögin sem samþykkt voru á
Alþingi vorið 1997. Sú umfjöllun hefði mátt vera ítarlegri þar sem gerð
hefði verið grein fyrir ágreiningsefnum um málið á kirkjuþingi. Einnig
hvernig unnið var eftir hinum nýju lögum undir forystu nýs biskups. Þar
er hin nýja kirkjusaga þögul en efnið bíður betri tíma. Afar gagnlegar
eru tölulegar upplýsingar sem höfundur greinir frá á síðustu blaðsíðum
verksins.
Öllum má ljóst vera að kirkjusaga verður seint hafin yfir gagnrýni og
mat lesenda. Það á áreiðanlega einkum við um þá kafla sögunnar sem fjalla
um samtímann og aðdraganda hans. I þessu tilviki mætti segja að Torfi
176