Ráðunautafundur - 20.02.1996, Blaðsíða 165

157
RÁÐUNAUTAFUNDUR 1996
Samanburður á fóðrunaraðferðum fyrir sauðfé
Jóhannes Sveinbjörnsson
Bœndaskólanum Hvanneyri og Rannsóknastofnun landbúnaðarins
INNGANGUR
Það innra skipulag sem hefur verið við lýði nánast óbreytt í íslenskum fjárhúsum allt frá land-
námstíð er mótað af þeirri meginreglu að allt féð skuli komast að jötunni í einu. Sú regla var
mjög rökrétt á meðan heyfóður var af skornum skammti, en treyst var að verulegu leyti á beit
og síðar fóðurbætisgjöf að nokkru marki. Ef ekki hefði verið jötupláss fyrir hverja kind hefðu
sumar kindurnar afétist og aðrar fengið óþarflega mikið.
Nú eru aðstæður breyttar. Þörfin fyrir notkun beitar og/eða fóðurbætis til að bæta upp
takmörkuð hey hefur smám saman horfið samfara framförum í tækni við jarðrækt og hey-
verkun. Tilraunir hafa sýnt að uppfýlli hey vissar gæðakröfur getur það nýst til að fóðra sauð-
fé til fullra afurða ásamt mjög óverulegu magni af fóðurbæti (sjá m.a. Stefán Sch. Thorsteins-
son og Sigurgeir Þorgeirsson 1989). Þróun í fóðrun sauðfjár hefur orðið æ meira í þá átt að féð
fái að éta það heymagn sem það hefur lyst á, en að fóðruninni sé fyrst og fremst stjórnað með
heygæðunum á hverjum tíma. En til þess að raunhæft sé að stjórna fóðruninni með heygæðun-
um þarf líka að vera hægt að hafa einhverja stjórn á heygæðunum. Forsendur fyrir stjórnun
heygæða hafa batnað mjög með tilkomu rúllubaggatækninnar, sem jafnframt hefur út frá
tæknilegu sjónarmiði kallað á nýjar lausnir varðandi fóðrunartækni.
Rannsóknir hafa sýnt að þar sem sauðfé hefur aðgang að heyi allan sólarhringinn ver það
að jafnaði um eða jafnvel innan við 5 klukkustundum á sólarhring við át (sjá t.d. B0e og
Gjestang 1984). Þá er eðlilegt að menn velti því fyrir sér hvort féð geti ekki étið nægju sína og
fóðrast eðlilega þó að það komist ekki allt að jötunni í einu, svo framarlega sem í jötunni er
alltaf nægilegt hey af þeim gæðum sem henta fóðurþörfum á hverjum tíma. Til eru tilrauna-
niðurstöður (Henderson 1985) sem benda til þess að við slíka „sjálffóðrun“ megi komast af
með tvisvar til þrisvar sinnum minna jötupláss pr. kind heldur en reiknað er með við venju-
legan garða hér á landi.
Á síðustu árum hafa komið fram ýmsar gerðir af „gjafagrindum" sem ætlaðar hafa verið
til sjálffóðrunar. Stærð þeirra og gerð hefur yfirleitt miðast við það að í þær séu gefnir