Ráðunautafundur - 20.02.1996, Blaðsíða 298

290
mínum huga að komi til slíks innflutnings þá hlýtur íslenska kúakynið sem slíkt að hverfa á
fremur skömmum tíma.
Á það er rétt að rninna að íslensk stjórnavöld hafa skri.fað undir alþjóðlegar samþykktir
um verndun erfðaefnis (Ríó samþykktin) án þess að ég vænti þess að margir hafi velt fyrir sér
hvað slíkt þýði í raun.
Islenska kúakynið er um margt mjög sérstakt búfjárkyn. Utan íslands mun leitun á bú-
fjárkynjum sem eiga sér jafn langa ræktunarsögu án innblöndunar frá öðrurn kynjum, einkan-
lega þegar um leið er litið til þess um hve tiltölulega litla búfjárstofna er að ræða. Neikvæð
ræktunarleg áhrif þessa ættu að birtast okkur í hnignunareinkennum vegna skyldleikaræktar og
hugsanlega takmörkuðum erfðabreytileika. Vandamál skyldleikahnignunar í íslensku búfé
virðast hverfandi lítil. Aftur á móti er mögulegt að vissar vísbendingar um takmarkaðan
erfðabreytileika megi finna. Má í því sambandi minna á rannsóknir á blóðflokkum íslenskra
nautgripa fyrir rúmum þrem áratugum og allar rannsóknir á arfgengi fituprósentu í mjólk hjá
íslenskum kúm. Rannsóknir sem nú eru í gangi á erfðamörkum hjá norrænum nautgripa-
kynjum á vegum Norræna genbankans kunnu að varpa frekar ljósi á þetta.
Um leið er hægt að leita eftir hugsanlegum kostum eða sérkennum hjá kyninu. í þeim
efnum blasa örfá atriði við. Litafjölbreytni hjá kyninu er vel þekkt. Hún verður tæpast fundin
hjá öðrum kynjum. Skýring á henni er að aldrei var tekið tillit til þessa útlitsþáttar f vali gripa
hér á landi öfugt við að þetta atriði hafði megináherslu við mótum flestra búfjárkynja síðla á
síðustu öld og við upphaf þessara. íslensku kýrnar eru í dag flestar kollóttar. Það er tvímæla-
laust metið sem kostur í dag. í flestum þekktustu kúakynjum í dag eru flestir eða allir gripir
hyrndir. Hins vegar er víða umræða um að hefja val fyrir kollóttum gripum og í sambandi við
umræðu um flutning erfðavísa milli kynja er þessi eiginleiki oft nefndur. Benda má á í þessu
sambandi að innan NRF er að finna meira af kollóttum gripum en hjá flestum öðrum kynjum
og má sjá að athygli hefur beinst að kyninu frá öðrum löndum vegna þessa. Margt bendir til að
lítið sé um dulda erfðagalla í stofninum f samanburði við mörg erlend kyn. Ræktunarsaga
kynsins kann að skýra það. Stundum hefur verið nefnt að vegna einhliða gróffóðurfóðrunar
kynni íslenska kynið að hafa meiri getu til gróffóðursáts en erlend kyn. Þessu svarar tilraunin í
Færeyjum ekki en sá munur er sjáanlega ekki stórfelldur. Áður er nefnd rannsókn um saman-
burð á norrænum kúakynjum. í bráðabirgðaniðurstöðum sem fyrir liggja eru vísbendingar um
háa tíðni erfðavísa fyrir jákvæðri próteingerð í mjólk hjá íslenskum kúm.