Ráðunautafundur - 20.02.1996, Blaðsíða 305

297
Verkefni þetta er því mjög margbrotið og í raun pólitískt. Óvissuþættir eru margir og
ýmsum atriðum ekki er unnt að svara nema í ítarlegri módelrannsókn. í þessari grein verður
því aðeins stiklað á nokkrum atriðum er tengjast aðbúnaði gripanna og grunnatriðum sem
huga þarf að í sambandi við rekstrarlega hagkvæmni þess að skipta um kúakyn hér á landi.
Megináhersla verður iögð á að skoða málið með hliðsjón af þeirri framleiðslustefnu sem við
höfum lagt okkur eftir á undaförnum árum.
AÐBÚNAÐUR GRIPA
Skipuiag og notkun gripahúsa er einn þeirra þátta sem raskast við skipuleg skipti á íslenska
kúakyninu og nánast öllum erlendum kúakynjum sem til greina kemur að flytja inn. Yfirgnæf-
andi fjöldi íslenskra íjósa, eða um 95%, eru hefðbundin básfjós, þar sem kýrnar eru bundar
eða iokaðar inni a.m.k. milli mjalta (Torfi Jóhannesson 1994). Langflest þeirra eru tvístæð og
kýrnar mjólkaðar á básunum. Mjaltabásar eru í minnihluta fjósanna, einkum í þeim nýrri. Nær
öll kúakyn sem til greina kemur að flytja inn eru a.m.k. 120-170 kg þyngri en það íslenska.
Það er þó athyglisvert hversu lítill munur virðist í brjóstummáli íslenskra kúa og erlendra þrátt
fyrir þyngdarmuninn. Erlendu kynin hafa önnur bygginarhlutföll þannig að meira munar á
stærðinni en sem nemur þyngdarmuninum.
Það mun því reynast óhjákvæmilegt að breyta byggingum og endurbæta aðstöðu. í all-
mörgum tilvikum er það ógerlegt nema með verulegum kostnaði og mun væntanlega hafa í för
með sér endurnýjun fyrr en ella hefði orðið. Nú eru fjósbyggingar að meðaltali nær 30 ára
(Bændaskólinn á Hvanneyri 1990) og því mikil endurnýjunarþörf á komandi árum, sem í raun
lækkar þann aukakostnað sem fellur á aðgerðina að skipta um kyn. Nú er það svo að flest nýrri
fjósin eru með mjaltabásum og væntanlega er nokkur kostnaður við að breyta þeim svo unnt
sé að mjólka í þeim stærri kýr.
Hversu kostnaðarsamt það reyndist að framkvæma þessa breytingu er mjög erfitt að
meta. Það má áætla að út frá þeim afskriftum sem eru í búreikningum er um háar upphæðir að
ræða. Fyrningar bygginga eru um 218 þús. árið 1994 á meðalkúabúi (Hagþjónusta landbún-
aðarins 1995). Ætla má að fyrningar aukist um a.m.k. 20% til að mæta þeim viðbótarkostnaði
sem breytingarnar hafa í för með sér.
I mörgum tilvikum mun ekki verða umflúin fjóssbygging með tiikomu nýs kúakyns og
því má ætla að í upphafi muni gripir af innflutta kyninu hafa misjafnan aðbúnað. Getur það að
sjáifsögðu haft áhrif á hvernig afkastageta þeirra nýtist.