Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2016, Blaðsíða 7

6
veruleiki sem blasir við okkur framandi og nýr í öllu sínu ógnvænlega og
forvitnilega frásagnarsamhengi.
Í þemagreinunum sem hér fara á eftir er fjallað um frásagnir af loftslags-
breytingum og sögurnar sem við segjum af mögulegum lausnum vandans,
auk þess sem farið er í hugmyndafræðina sem mótar frásagnirnar.
Í fyrstu greininni „‚Að kjósa að sleppa því‘. Olíuleit, aðgerðaleysi og hin-
segin möguleikar“ setur Guðrún Elsa Bragadóttir olíuleit á Drekasvæðinu
í samhengi við rökvísi kapítalisma og nýfrjálshyggju, kröfuna um enda-
lausan efnahagsvöxt og athafnasemi. Guðrún Elsa gengur út frá frásögn
bandaríska rithöfundarins Hermans Melville um ritarann Bartleby, er
segir frá starfsmanni á lögfræðiskrifstofu á Wall Street sem hættir einn
góðan veðurdag að hlýða fyrirmælum yfirmanns síns með orðunum „ég
myndi kjósa að sleppa því“. Þögult aðgerðaleysi Bartlebys hefur truflandi
áhrif á hina virku þátttakendur atvinnulífsins og Guðrún Elsa spyr sig
hvernig hægt sé að miðla tilgangsríku aðgerðaleysi í stað kröfunnar um að
dæla upp meiri olíu þegar ljóst sé hverjar afleiðingar þess yrðu. Guðrún
Elsa sækir í skrif ítalska heimspekingsins Giorgio Agambens og í hinsegin
fræði, jafnt til þess að varpa ljósi á hvernig hafa megi áhrif á heiminn með
fræðilegri aðferð og til að hjálpa einstaklingum við að ganga ekki ríkjandi
viðmiðum á hönd þegar mikið liggur við.
Andófið gegn neysluhyggju og kapítalisma er einnig ráðandi í grein-
ingu Magnúsar Arnar Sigurðssonar „„Ýttu á hnappinn. Bjargaðu hnettin-
um.“ Frásagnir, nýfrjálshyggja og villandi framsetning loftslagsbreytinga“.
Magnús einblínir á stórsögu nýfrjálshyggjunnar í nokkrum bandarískum
auglýsingum sem allar eiga það sameiginlegt að kalla eftir tæknilegum
lausnum á loftslagsvandanum. Magnús sýnir í grein sinni hvernig þessar
lausnarfrásagnir gefa villandi mynd af loftslagsvandanum og grafa þannig
undan raunverulegum leiðum til þess að takast á við vandamálið. Með
hliðsjón af bandarísku fræðikonunni Lauren Berlant greinir Magnús þessa
afstöðu sem „grimmilega bjartsýni“, sem birtist „í endurteknum tilraunum
fólks til þess að ná markmiðum sínum óháð líkunum á því að aðgerðirnar
séu til bóta“. Í samhengi loftslagsumræðunnar telur Magnús þessa bjart-
sýni pólitískan ásetning, í raun aðeins birtingarmynd nýfrjálshyggjunnar í
vestrænum samfélögum.
Þriðja greinin í þemahlutanum er eftir prófessor Sólveigu Önnu
Bóasdóttur og ber nafnið „Trú og loftslagsbreytingar. Yfirlýsingar trúar-
GUÐNI ELÍSSON