Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2016, Blaðsíða 81

80
heldur efni sem þarfnast stöðugrar túlkunar í nýjum aðstæðum.27 Þannig
er ekki sjálfgefið að trúartúlkun fyrri kynslóða gildi í samtímanum. Þvert
á móti er á það bent í hluta efnisins að mikilvægir biblíutextar hafi verið
mistúlkaðir og dæmi um skelfilegar afleiðingar þess séu loftslagsbreyt-
ingar af mannavöldum.28 Markmið þeirra sem sendu frá sér yfirlýsingar og
annað efni af svipuðum toga í aðdraganda COP21 var, að mínu mati, ekki
síst að leiðrétta meintar rangtúlkanir og stuðla að breyttu atferli manna. Í
því samhengi má tala um beitingu kennivalds, í merkingunni að stuðst er
við ákveðna sannleiksmælikvarða sem undirstöðu túlkunarinnar.29 Til að
ná eyrum trúaðs fólks er vísað til útlegginga þekktra guðfræðinga, páfa,
kardinála og biskupa, eftir atvikum, auk orða Biblíunnar sjálfrar. Hinar
trúarlegu skírskotanir eru ýmist notaðar sem dæmi til eftirbreytni, eða víti
til varnaðar og má í því tilliti einnig tala um beitingu ögunarvalds í svip-
aðri merkingu og Michel Foucault hefur bent á en hann hélt því fram að
trúarhópar hafi frá aldaöðli gegnt því hlutverki að aga þjóðirnar ásamt því
að halda þeim að réttri trú.30
Í kristinni félagssiðfræði sem byggist á eftirfylgd við Jesú Krist og
breytni í samræmi við það31 eru tvö megin siðferðisþemu þekktust – mis-
kunn og samstaða.32 Miskunn í garð náungans33 er siðferðileg hlið eft-
27 Sjá t.d. um gagnrýna biblíunálgun hjá Elizabeth Schüssler Fiorenza, Bread NOT
Stone. The Challenge of Feminist Biblical Interpretation, Boston: Beacon Press, 1984;
og hjá sama höfundi í bókinni But She Said. Feminist Practices of Biblical Interpreta-
tion, Boston: Beacon Press, 1992.
28 Þetta er áréttað víða í því efni sem er til skoðunar í greininni.
29 Sjá nmgr. 24.
30 Sjá nmgr. 25.
31 Grundvallarrit varðandi þetta efni er bókin De Imitatione Christi (Breytni eftir Kristi)
eftir miðaldaguðfræðinginn, munkinn og rithöfundinn Thomas A. Kempis (u.þ.b.
1380–1471). Sú bók hefur, á eftir Biblíunni, verið þýdd á flest tungumál í veröldinni.
Sem dæmi um þekkta mótmælendaguðfræðinga sem halda breytni eftir Krist fram
sem helstu hugsjón kristinnar guðfræði og siðfræði má nefna Sören Kierkegaard,
Either/Or. A Fragment of Love, (þýðandi Alastair Hanny), London: Penguin books,
1992; Dietrich Bonhoeffer, Christ the Center, (þýðandi E.H. Robertson), New York:
Harper & Row, 1978; og James M. Gustafson, Christ and Moral Life, New York:
Harper & Row, 1968.
32 Skýrt dæmi um þetta má sjá t.d. hjá Lisa Sowle Cahill, Sex, Gender & Christian
Ethics, Cambridge, Cambridge University Press, bls. 108–120.
33 Þegar hugtakið „náungi“ er notað í kristinni orðræðu er skírskotað til tvöfalda
kærleiksboðorðsins þar sem segir: „Þú skalt elska náunga þinn eins og sjálfan þig“
(Matt 22. 39). Náungi mannsins er meðbróðir hans og náungakærleikur snýst um
hjálpsemi og óeigingirni í hans garð, eins og dæmisagan af Miskunnsama Samverj-
anum sýnir (sbr. Lúk 10. 29–37). Náungakærleikur í siðferðilegri merkingu felur í
SÓLVEIG ANNA BÓASDÓTTIR