Skírnir - 01.09.2007, Blaðsíða 149

25 Spen gler, Der Unter gang des Abend land es, sí› ara bindi, bls. 1177.
26 Spen gler, Der Unter gang des Abend land es, sí› ara bindi, bls. 1190.
27 Spen gler, Der Unter gang des Abend land es, sí› ara bindi, bls. 1192.
skírnir 417oswald spengler og halldór laxness
vinnu afl en komu ekki auga á mik il vægi „skap andi, mark viss,
skipu lag›s vinnu afls“,25 fl.e. starf semi úr vals stétta í efna hags líf inu
sem ljær ófag lær›ri vinnu merk ingu og gildi. En flessi áhersla á
lei› toga til bur›i og sköp un kem ur ekki í veg fyr ir a› Spen gler
haldi flví fram a› allt lúti tækn inni fleg ar upp er sta› i›. Hinn
faustíski ma› ur er „or› inn flræll sköp un ar verks síns“, og flær
flrjár mynd ir sem nú tíma ma› ur efna hags lífs ins hef ur tek i› á sig —
at hafna skáld i›, verk fræ› ing ur inn og verk smi›ju starfs ma› ur inn
— setja hann fyr ir sjón ir sem fljálf a› an fljón vél ar inn ar.26
Enda flótt hi› vest ræna af brig›i kap ít al ism ans og fylgi spekt in
vi› tækni fram far ir kalli hvort á ann a› (sem sam verk andi birt ing -
ar mynd ir faustískr ar eft ir sókn ar eft ir óend an leik an um) geta fless -
ir tveir flætt ir fló stang ast á. Spen gler tal ar um „flögla og tröllauk-
na and ans bar áttu“27 sem spretti af vilja fjár hags legs au› magns til
a› ver›a hi› eina sanna virka afl (en sú hef ur sam kvæmt Spen gler
or› i› raun in í öll um menn ing ar heim um) og varn ar til bur› um
tækni legr ar hugs un ar sem vill halda í sjálf stæ›i sitt. Spen gler velk -
ist ekki í vafa um út kom una: „ein ræ›i pen ing anna“ er í bur› ar -
li›n um. En vald pen ing anna skort ir flann póli tíska styrk og inn -
tak sem flarf til a› vinna fulln a› ar sig ur. Hinn end an legi sig ur veg -
ari hl‡t ur flví a› koma úr annarri átt. Í aug um Spen glers nær hin
póli tíska vídd lífs ins — í mjög ákve›n um skiln ingi — d‡pra en
efna hags líf i›, og á loka skei›i vest rænn ar si› menn ing ar mun flessi
for gang ur hins póli tíska ver›a sta› fest ur. Lei› ar stef „keis ara -
hyggj unn ar“ (Cäsaris m us), fl.e. ger ræ› is leg og yf ir gangs söm vald -
beit ing af hálfu póli tískra úr vals stétta, tek ur á sig áflreif an lega
mynd á loka stigi hva›a si› menn ing ar sem vera skal; jafn framt
sta› fest ir hún enn og aft ur flau ei lífu sann indi a› stjórn mál séu
fram hald á strí›i me› ö›r um a› fer› um (en ekki öf ugt eins og
Clausewitz hélt fram). Spen gler taldi fla› ör lög fi‡ska lands a›
leika hlut verk fram var› ar í hvarfi Vest ur landa á vit keis ara hyggj -
unn ar. Me› ögn hug mynda fræ›i legra or›a lagi má segja a› hann
hafi sleg i› eign sinni á hug mynd ina um sós í al ismann — í merk ing -