Skírnir - 01.09.2007, Blaðsíða 167

tilviljunin 435skírnir
Ann ar mi› alda fræ› ing ur seg ir óflarft a› gera rá› fyr ir a› fljó› há -
tí› Ís lend inga eigi sér ræt ur í Kal mar sam band inu flví a› 17. júní hafi
ver i› or› inn merk is dag ur í norsk-ís lenska kon ungs rík inu á›ur.
fiann dag ári› 1308 gaf Há kon kon ung ur Magn ús son, Há kon há -
legg ur, út merki lega rétt ar bót. Um póli tísk an til gang og merk ingu
henn ar hafa norsk ir sagn fræ› ing ar deilt lengi, en flest ir telja a› hún
hafi ver i› ger› í flví skyni a› styrkja valda stö›u kon ungs.7 Me› al
ann ars afnam kon ung ur titla lendra manna og jarla:8 „Jarla nœfn ok
lendra manna vtan kon ungs son um ok jarl in um af Orkneyi um tok -
um wer af op in berliga at nock ur ir ger iz he› an af.“ Ekki er hægt a›
sjá me› vissu hvers vegna Ís lend ing ar fögn u›u fless ari rétt ar bót svo
mjög a› fleir héldu upp á hana um ald ir, enda er fátt vit a› um stjórn -
mál fleirra á 14. öld. En giska má á a› hér á landi hafi ver i› flokk ur
and stæ› inga jarl dæm is, og fleir hafi leitt si› inn til önd veg is.
fietta er yf ir bor›s leg sk‡r ing, seg ir enn ann ar mi› alda fræ› ing -
ur. Ein ein asta rétt ar bót er ekki til efni til ár legr ar há tí› ar, og varla
held ur si› ur mi› alda manna a› halda upp á af mæli at bur›a, nema
heil agra vi› bur›a eins og beina upp töku d‡r linga. Hins veg ar eru
marg ar heim ild ir um fla› frá mi› öld um í Skand in av íu a› fling
hæfust 17. júní. Í Sví fljó› má benda á reglu sem kann vel a› vera
göm ul en er skjal fest í lands lög um Magn ús ar kon ungs Ei ríks son -
ar og Krist ó fers af Bayern frá mi›ri 14. öld. fiar er mælt svo fyr ir
a› hér a›s fling, lægsta stig flinga, komi sam an á sér stök um fling -
tíma bil um, sem eru flrjú á ári, og eitt fleirra hófst einmitt 17. júní.9
Í Nor egi var líka ein kenni lega mik i› um a› fling hæfust 17. júní. Í
Lands lög um Magn ús ar kon ungs Há kon ar son ar laga bæt is, sem
voru sett á ár un um 1271–1274, var mælt svo fyr ir a› lög fling in,
æ›stu fling Nor› manna, skyldu koma sam an á Bót ólfs messu aft -
an, kvöld i› fyr ir Bót ólfs messu.10 fiá hef ur sjálf sagt ver i› gert rá›
fyr ir a› fling in tækju til starfa e›a væru sett á Bót ólfs messu morg -
un inn eft ir, sem var 17. júní. fijó› há tí› ar dag ur Ís lend inga er flví
gam all sam nor rænn fling setn ing ar dag ur.
7 Hamre 1993:6–34.
8 Nor ges gamle Love III 1849:74.
9 Da hlbäck 1984:464.
10 Nor ges gamle Love II 1848:10. — Tar anger 1924:43–44.