Skírnir - 01.09.2007, Blaðsíða 153

35 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 336; end ur sko› u› ger› fless ar ar setn ing ar — Lax -
ness, Al fl‡›u bók in II, bls. 189 — er mun mild ari.
36 Spen gler, Der Unter gang des Abend land es, fyrra bindi, bls. 458.
37 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 363.
38 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 154.
skírnir 421oswald spengler og halldór laxness
sem beina flarf sjón um a›. fieg ar horft er til baka me› flá vit und -
ar hætti sem nú eru rá› andi a› lei› ar ljósi, ver› ur til hneig ing in sú
a› gera lít i› úr trú ar brög› un um og telja flau vera ekk ert ann a› en
und an fara ein hvers ann ars. Ljóst er a› Hall dór var — a› minnsta
kosti á stund um — a› flví kom inn a› gera flessa kunn ug legu af -
stö›u a› sinni. „Trú ar brög› eru nefni lega ekki ann a› í insta e›li
sínu en úr elt teg und af vís ind um“.35 En í frum leg asta og best
ígrund a›a hluta grein ar inn ar um trú ar brög› er af sta› an til trú ar -
brag› anna ekki lit u› af slíkri lít ils vir› ingu; flar er sjón um beint a›
tákn um í menn ing unni og nán um tengsl um fleirra vi› trú ar lega
s‡n (flessi tengsl gæ›a flá sta› hæf ingu Spen glers nokkru lífi a›
„trú ar brög› in séu kjarni allr ar menn ing ar“36), og enn frem ur a›
fleirri sta› reynd a› slík tákn blasi hvar vetna vi› í heimi sem fló er
ó›um a› snúa baki vi› trú ar brög› um í hef› bundn um skiln ingi.
Hall dór ræ› ir um túlk un trú ar legra tákna og legg ur áherslu á fla›
hvern ig flau eru há› menn ing ar heim um sem taka sí felld um breyt -
ing um; svo a› eins eitt afar mik il vægt dæmi sé tek i› ljá›i faustísk
menn ing ímynd Krists og hug mynd inni um kirkj una ví› tæka
merk ingu sem ekki hef›i get a› kom i› úr annarri átt. fia› af brig›i
trú ar brag› anna sem af flessu hlaust — kafl ólsk an — var, eins og
Hall dór var óflreyt andi a› benda á, fla› full komn asta sinn ar teg -
und ar. Kafl ólsk an er sá grunn ur sem hann reis ir á skil grein ingu
sína á heims s‡n sem ver›a á n‡j um menn ing ar heimi inn blást ur.
Hal dór Lax ness legg ur flau hvörf á vit mann hyggj unn ar, sem
skáld saga hans Vef ar inn mikli frá Kasmír gef ur for smekk inn a›,
a› jöfnu vi› „menn ing ar skil“. Um er a› ræ›a „n‡j an leik, — á
n‡rri jör›, und ir n‡j um himni“37 sem mi› ast vi› mann inn sem
„n‡tt menn ing ar legt frum tákn“38 sem bera megi sam an vi› „Gu›“
í hin um ‡msu af brig› um krist inn ar trú ar og „Tao“ í kín verskri
menn ingu. Til vís un in til kenn ing ar Spen glers um frum tákn sem
grunn flætti menn ing ar heima er sk‡r og af ger andi. fieg ar hún er