Skírnir - 01.09.2007, Blaðsíða 186

4 Hall dór Lax ness 1929:54.
5 Sjá nán ar um róm an tíska líf heild ar hyggju, t.d. Pál Vals son 1996:264 o.áfr.
skírnir454 páll valsson
Au› vit a› er Ásta ó›ur til mó› ur máls ins, en fla› er líka ást ar kvæ›i. Ég
held a› fyr ir Jónasi vaki a› s‡na a› ást á tungu máli geti ver i› af sama
mei›i og ást karls til konu, fletta sé eitt og hi› sama. Hann vilji árétta a›
ást á hug lægu fyr ir bæri, ef hægt er a› kalla tungu mál hug lægt, geti ver i›
jafn raun veru leg og áflreif an leg og lík am leg ást. Kannski flyk ir ein hverj -
um fletta sjálf sagt mál, en fla› a› segj ast elska mó› ur mál sitt eins og konu,
tákn gera fla› sem smá meyna Ástu og l‡sa un a›i fleirra er óneit an lega
mjög frum leg hugs un í kvæ›i á fless um tíma. Og enn merki legra er a›
kvæ› i› geng ur upp. fiannig leyn ir Jónas á sér. Kvæ›i sem vi› fyrstu s‡n
vir› ist fyrst og fremst vera til finn inga sam ur ó›ur til mó› ur máls ins
reyn ist fleg ar nán ar er sko› a› stór frum legt ást ar kvæ›i flar sem fet a› ar
eru al veg n‡j ar braut ir. Sú mynd sem Hall dór Lax ness dró upp af
Jónasi, af fá tæk um „úti gangs manni“ sem orti fá ein fal leg kvæ›i um
blóm in og fugl ana, er nefni lega kol röng.4 fiar er al ger lega lit i› fram hjá
flví a› hann var mennt a› ur nátt úru fræ› ing ur, ví› les i› skáld og har› ur
bar áttu ma› ur fyr ir fljó› frelsi; me› ö›r um or› um frum leg ur hug sjóna -
ma› ur sem á svo marg an hátt er sam tí› ar ma› ur okk ar sem vi› get um
lært af.
II.
A› fer› Jónas ar í kvæ› inu Ástu er jafn framt mjög l‡sandi fyr ir kve› skap
hans, og a› minni hyggju lei› ir frek ari sko› un á henni a› sjálf um kjarn -
an um í höf und ar verki hans. Hér á ég vi› áber andi vi› leitni Jónas ar til fless
a› tengja sam an flá hluti sem brenna hon um mest á hjarta og binda flá í
einn órofa streng, flétta flá sam an. fiessa hugs un er vita skuld nær tæk ast a›
tengja fleirri róm an tísku líf heild ar hyggju sem ein kenn ir flest verk Jónas -
ar. Nátt úru fræ› ing ur inn, skáld i› og hug sjóna ma› ur inn leit ast vi› a›
sko›a ver öld ina í einu heild ar sam hengi flar sem nátt úr an sjálf er grund -
völl ur inn. Allt sprett ur út frá henni, nátt úr an er sú ein ing sem spegl ar allt
lit róf lífs ins.5 fietta var au› vit a› al fljó› leg hneig› og lá í tím an um, en fla›
er eft ir tekt ar vert hva›a flætt ir eru mest áber andi a› flessu leyti hjá Jónasi:
Hann leit ast vi› a› flétta ást á ætt jör› inni, nátt úru Ís lands og menn ingu,
sam an vi› óbif andi trú sína á vís ind in og fram far ir tengd ar fleim. Hann er
sí fellt a› reyna a› stefna ætt jar› ar róm an tík og vís inda legri fram fara -
hyggju í einn far veg. Í flessu efni hef ur Jónas sér stö›u og skil ur sig frá
‡ms um nor ræn um sam tíma skáld um sem voru miklu tengd ari for tí› ar -
hyggju róm an tísku stefn unn ar. fietta mik il væga at ri›i s‡n ir líka hversu
jar› bund in, praktísk og í raun bar átt uglö› róm an tík Jónas ar Hall gríms -
son ar er og ví›s fjarri hin um yf ir bor›s lega hli› ar straumi fleirr ar stefnu