Skírnir - 01.09.2007, Blaðsíða 157

45 Spen gler, Der Unter gang des Abend land es, sí› ara bindi, bls. 760–761.
46 Lax ness, Al fl‡›u bók in I, bls. 65; end ur sko› a›a ger› in — Lax ness, Al fl‡›u bók -
in II, bls. 48 — set ur „gildi“ í sta› „fl‡› ing ar“ og „skap ast“ í sta› „leita forms“.
skírnir 425oswald spengler og halldór laxness
flau fólu a› vísu í sér a› hug tök um Spen glers var beitt á n‡ stár leg -
an hátt, i›u lega í dul inni and stö›u vi› flær hug mynd ir sem hald i›
er fram í Hnign un Vest ur landa.
Vi› skiln a› ur inn vi› Spen gler á upp tök í sjálfri hug mynd inni
um fljó› menn ingu sem leik ur lyk il hlut verk í rök færslu Hall dórs.
Í aug um Spen glers get ur sér hver há menn ing (Hochkult ur) af sér
fjölda fljó›a og set ur mark sitt á e›li fleirra sem fljó›a: „fljó› ir í
álög um menn ing ar inn ar eru […] ekki skap ar ar fleirr ar menn ing ar
held ur sköp un ar verk henn ar.“45 Hall dór sn‡r fless um vensl um
vi› og lít ur á menn ingu sem sköp un ar verk fljó› ar inn ar. Ekki er
ljóst hversu al menn ar álykt an ir hann vildi draga af flessu lík ani.
Af drátt ar laus vi› horf til fljó› legr ar sjálfs mynd ar og heild ar svips
fljó›a eru sett ar fram me› al menn um hug tök um: „fi‡› ing vor sem
ein stak linga bygg ist á sam ke›j un vorri vi› sögu bund i› sam fé lag:
Hver ein stak ling ur er li› ur í heilli ætt, hver ætt flátt ur í heilli fljó›,
en fljó› in gró› ur ákve› ins lands og hef ir ver i› a› leita sér forms
gegn um lang ar ald ir“.46 En fleg ar tek i› er til or›a á sér tæk ari hátt
er ætí› átt vi› Ís land. Nán ari sko› un á fleim til vik um s‡n ir a›
Hall dór var ekki ein fald lega a› hafna kenn ingu Spen glers: hann
not a›i stef frá Spen gler í n‡ju sam hengi til a› fljóna eig in mark -
mi› um. Hug mynd hans um Ís land sem sér stak an menn ing ar heim
sem ætti sér eig in ör lög er — í lyk il at ri› um — bygg› á túlk un á
hug mynd Spen glers um menn ingu sem sett er í fljó› legt sam hengi.
Rit ger› in flar sem fless um hug mynd um er hald i› fram af mest um
flrótti, „Um fljó› erni“, er sk‡r asti vitn is bur› ur inn um fla› hvern -
ig Hall dór tók a› a› hyll ast fljó› ern is hyggju á Am er íku ár un um.
fietta vi› horf lei› ir Hall dór Lax ness til a› taka upp nokk u›
flver sagna kennt sam band vi› ís lenska fylg is menn n‡ róm an tík ur,
sem hófu líf erni til sveita og forna fljó› hætti upp til sk‡j anna, en
Hall dór var óvæg inn gagn r‡n andi slíkra hug mynda. Me› al fylg is -
manna flessa hug mynda straums voru val in kunn ir fram ver› ir
menn ing ar legr ar fljó› ern is hyggju á bor› vi› Gu› mund Finn -