Skírnir - 01.04.2003, Blaðsíða 107

SKÍRNIR
VATNIÐ OG UPPSPRETTAN
101
fólkinu um ný viðhorf barnanna? Hvað er eftir af gömlu fjöl-
skylduböndunum? Hvert er sjálf víetnamskra flóttamanna og
barna þeirra á íslandi nú? Þetta eru margar spurningar og aðeins
hægt að svara sumum í þessari grein, enda eru rannsóknirnar enn
á byrjunarstigi.
Það má segja að með því að þurfa að skipta um nöfn, sam-
kvæmt íslenskum lögum (eftir að hafa áður þurft að skipta á nöfn-
um sínum fyrir tölustafi í flóttamannabúðunum í Hong Kong og
Malasíu), hafi þetta fólk neyðst til að gefa sitt fyrra sjálf upp á bát-
inn. Reyndar segja margir þeirra sem komu hingað fyrst að þeim
finnist þeir hafa tvenns konar sjálf hér, eins og eftirfarandi dæmi
sýna:
A: Ef þú færð íslenskt nafn, finnur þú einhvern vin og þá ert þú kominn
í þjóðfélagið. Þó að þú sért ekki íslendingur ... Ég er ekki Islendingur ...
í mér ... ég er það ekki ... aldrei ... Ég læri hugsunarhátt íslendinga til að
lifa með þeim, hvernig þeir hugsa ... Ég verð að þekkja hann [þ.e. hugs-
unarháttinn] til að lifa með íslendingum, en ég er ekki Islendingur! ...
Það er ekki hægt! ...
B: Ef ég er hérna, þá er ég ... íslendingur, en ef ég fer út þá er ég
Víetnami ... Það má segja að ég sé eins og tvær manneskjur ...23
Einstaklingurinn er með öðrum orðum tvískiptur, annars vegar er
það manneskjan sem vinnur innan um Islendinga og ber íslenskt
23 Sams konar hugmynd birtist með skýrum hætti í eftirfarandi orðum víet-
namskra flóttamanna í Noregi: „Þar sem dóttir mín kom til Noregs þegar hún
var 6-7 ára gömul er þetta allt öðruvísi [hjá henni]. Hún þarf að vera tvær
manneskjur: Heima þarf hún að laga sig að minni veröld, en í skólanum þarf
hún að laga sig að krökkunum í kringum hana. Seinna þarf hún að velja hvaða
manneskja hún vill vera þegar hún er fullorðin. En hjá dóttur minni er ekki
lengur talað um að vera í útlegð. Að þessu leyti hefur hún ekki lengur rætur í
Víetnam, að undanskildu útliti og tungumáli" (Akman 1995, 88; greinarhöf.
þýddi úr norsku); „Þetta þýðir að þegar við finnum okkur í útlegð, hvar sem
er, í Noregi eða í Bandaríkjunum, verðum við að laga okkur að þeim kringum-
stæðum sem við finnum okkur í. Við verðum að gleyma hefðum og siðum okk-
ar. Þetta er ekki vegna þess að Norðmenn þvingi okkur til að gera það, en við
verðum að laga okkur að hversdagslífinu sem við búum við hér. Þegar við verð-
um að aðlaga okkur á þennan hátt, missum við eitthvað af okkur sjálfum. Þetta
er líka sorg“ (Akman 1995, 171; greinarhöf. þýddi úr norsku).