Skírnir - 01.04.2003, Blaðsíða 154
148
SIGURÐUR GYLFI MAGNÚSSON
SKÍRNIR
stjórn.“47 Þessi niðurstaða Barbara H. Rosenwein dregur einmitt
athyglina að styrk aðferða einsögunnar, það er möguleikanum til
að brjóta af sér hlekki stórsagnanna og koma að rannsóknarefninu
án þvingana frá fyrirframgefnum skilningi fræðanna á því hvað sé
mikilvægt og hvað ómerkilegt, hvar skilsmunurinn liggi.
Ég hef ekki farið dult með það mat mitt að ávinningur einsögu-
manna af rannsóknartækni sinni, eins og „aðferð um sönnunar-
stefnu" (the evidential paradigm) sem skýrð var í fyrri Skírnis-
grein minni, gæti runnið út í sandinn ef áherslan er sífellt á að
tengja rannsóknareininguna við stærri heildir. Þetta viðhengi stór-
sögunnar verður þess valdandi að rannsóknir einsögumanna verða
alltaf nýttar sem uppfylling eða krydd í fjölsögulega umfjöllun þar
sem fræðimenn eru að fiska í gruggugu vatni heildarsögunnar (yf-
irlitssögunnar).48 Örlög hennar geta þess vegna orðið þau sömu
og hugarfarssögunnar forðum, að hún lendi undir ofurþunga stór-
sagnanna sem fletji út hugmyndafræðilega kosti hennar. Með ein-
væðingu sögunnar er horfst í augu við þennan vandræðagang
sagnfræðinga og reynt að finna leiðir fyrir rannsóknir framtíðar-
innar. Þar er meginhugsunin sú sama og þýski sagnfræðingurinn
Alf Ludtke hélt á loft: „... grafðu þar sem þú stendur!“, sem ör-
ugglega er hægt að nota sem einkunnarorð einvæðingarinnar.49
Mér er ljóst að mörgum spurningum er enn ósvarað í sambandi
við einvæðingu sögunnar og ég er sammála Ninu Rattner Gelbart
að slíkar hugmyndir velta upp óþægilegum spurningum sem erfitt
getur verið að fást við. Vonbrigði mín eru þau að Loftur Gutt-
47 Sama rit, bls. 845.
48 Benda má á að Georg G. Iggers kemst að svipaðri niðurstöðu um einsöguna, að
hún hafi í raun aldrei almennilega náð að setja mark sitt á sagnaritun í heimin-
um. George G. Iggers, Historiography in the Twentieth Century, bls. 143. Sjá
einnig Sigurður Gylfi Magnússon, „The Singularization of History: Social Hi-
story and Microhistory within the Postmodern State of Knowledge."
49 Alf Liidtke, „Introduction: What is the History of Everyday Life and Who are
Its Practitioners?“ The History of Everyday Life. Reconstructing Historical Ex-
periences and Ways of Life. Ritstjóri Alf Ludtke. Þýðandi William Templer
(Princeton, N.J., 1995), bls. 16. Það skal tekið fram að Alf Lúdtke hefur aldrei
gerst talsmaður hugmynda í líkingu við einvæðinguna. Þvert á móti leggur
hann mjög þunga áherslu, eins og margir einsögufræðingar, á samhengið við
stærri heildir.