Skírnir - 01.04.2003, Blaðsíða 141

SKÍRNIR AÐ STÍGA TVISVAR í SAMA STRAUMINN
135
halda því fram að Annálungar hafi ekki endilega verið undir áhrif-
um frá megindlegum aðferðum eins og Loftur gerir. Hvert sem lit-
ið er hrannast upp sannanirnar gegn þeirri fullyrðingu Lofts.
Ég er hræddur um að fjölmargir aðrir fræðimenn hafi komist
að sömu niðurstöðu og Revel og Iggers um hugarfarssöguna enda
er nú varla minnst á hana í fagtímaritum eða annars staðar, áhersl-
an er öll á menningarsöguna nýju.19 í hópi þeirra fræðimanna sem
hafa bent á þverrandi áhrif þessa „merkilegasta nýmæliþ] sem átti
sér stað í þróun sagnaritunar á síðustu öld“, nefnilega hugarfars-
sögunnar, er enginn annar en Loftur Guttormsson sjálfur í glæ-
nýrri grein í evrópskri bók um þróun sagnfræðinnar á Norður-
löndum. Þar greinir hann frá því að rannsóknir á hugarfarinu hafi
farið seint af stað á Islandi eða á níunda áratugnum, „... á þeim
tíma þegar hugarfarssagan a lafrangaise var á hröðu undanhaldi á
meginlandinu."20 Ég ætla því ekki að biðjast afsökunar á því að
fella þann dóm að hugarfarssagan heyri fortíðinni til og hafi í raun
aldrei verið barn í brók. Auðvitað var hún ákveðinn hlekkur í
breyttum hugmyndafræðilegum áherslum innan félagssögunnar,
en ég hygg að veik staða hennar hafi einmitt skaðað félagssöguna
þegar upp var staðið og skilið hana eftir í nokkurri upplausn í ald-
arlok.21
19 Hér væri hægt að vísa í fjölrnörg rit en ég ætla að láta þrjú nægja: Beyond the
Cultural Turn: New Directions in the Study of Society and Culture. Ritstýrt
með inngangi af Victoria E. Bonnell og Lynn Hunt (Los Angeles, 1999). -
Michael S. Roth, The Ironist Cage: Memory, Trauma, and the Construction of
History (New York, 1995). - Roger Chartier, On the Edge of the Cliff: History,
Language, and Practices. Þýðandi Lydia G. Cochrane (Baltimore, 1997).
20 Loftur Guttormsson, „The Breakthrough of Social History in Icelandic His-
toriography." Nordic Historiography in the 20th Century. Frank Meyer og Jan
Eivind Myhre ritstj. (Osló, 2000), bls. 276.
21 Ég get ekki farið ítarlega út í þessa rökræðu hér í greininni, en vísa til ritsmíða
minna þar sem ég reifa hvers vegna ég er þeirrar skoðunar að félagssagan hafi
beðið skipbrot á síðasta áratug: Sigurður Gylfi Magnússon, „The Contours of
Social History. Microhistory, Postmodernism and Historical Sources." Mod
nye historier. Rapporter til Det 24. Nordiske Historikermode 3. Carsten Tage
Nielsen, Dorthe Gert Simonsen og Lene Wul ritstj. (Árósum, 2001), bls.
83-107. Sjá einnig grein mína, „The Singularization of History: Social History
and Microhistory within the Postmodern State of Knowledge", Journal of So-
cial History 36 (vor 2003), bls. 701-735.