Skírnir - 01.04.2003, Blaðsíða 159

SKÍRNIR
AÐ STÍGA TVISVAR í SAMA STRAUMINN
153
unar og nýrra hugmynda í fræðunum að umtalsefni. Þeir spurðu
hvort einvæðing sögunnar væri ekki aðeins ein birtingarmynd síð-
kapítalismans og þess vegna ný tegund af stórsögu. Þetta er ekki
ósvipuð hugmynd og Fredric Jameson setti fram fyrir alllöngu
þess efnis að póstmódernisminn væri holdgervingur hnattvæðing-
arinnar, að um væri að ræða upplausn miðjunnar og að þá upp-
lausn nýttu einstaklingsbundin öfl til að koma ár sinni vel fyrir
borð.57 Þá fyrst verður samfélagið, að mínu áliti, afar fjölbreytilegt
með skúmaskotum og rangölum fyrir allar hugsanlegar menning-
arlegar tilraunir sem fara fram á forsendum þeirra sjálfra.
Aðalatriðið er að miðjan er horfin og sáttinni sem náðist með
upplýsingunni um hvernig ætti að skýra og skynja heiminn hefur
verið hafnað. Inn á sviðið hafa stigið hópar og einstaklingar sem
aldrei áður hafa náð eyrum okkar eða augum og við óvæntu
ástandi bregðast fræðin með ýmsu móti. Einvæðing sögunnar er
tilraun til slíkra viðbragða hvort sem mönnum líkar það betur eða
verr og ef til vill þykir viðeigandi að kenna hana við hið síð-kap-
ítalíska ástand: I fjármálaheiminum fara síð-kapítalistar um sem
vargar í véum og eira fáu og svo virðist að Lofti finnist eðlilegt að
bera einvæðingarhugmyndina við þau átök; leikreglum akademí-
unnar sé stefnt í voða.
Einn nemandi gerði að umtalsefni hvað það þýddi að segja
skilið við stórsögurnar, hvort það væri í raun gerlegt. Eg tek það
fram í bókinni Molar og mygla að það geti verið erfitt að „aftengja
„manngerða" hugmyndapakka stórsagnanna“, það verði ekki
framhjá stórsögunum gengið þar sem þær eru hluti af leikreglum
vísindanna. Ég hvet til þess að gerð sé tilraun til að sniðganga þær
en nemandinn veltir fyrir sér hvort ekki sé gagnlegra að afbyggja
stórsögurnar með einsögunni, eins og það er orðað. Þannig sé
samþykkt að fjalla um þær vegna þess að algildishugmyndir þeirra
57 Sjá tvö verk Fredric Jameson, „Postmodernism and Consumer Society." Post-
modern Culture. Ritstjóri Hal Foster (Lundúnum, 1985), og Postmodernism,
or The Cultural Logic of Late Capitalism (Lundúnum, 1991). Sjá einnig um-
fjöllun Jóns Yngva Jóhannssonar í bókinni Kynlegir kvistir. Greinin nefnist:
„Upphaf íslensks póstmódernisma. Um fyrstu ljóðabækur Einars Más Guð-
mundssonar“, bls. 125-142.