Skírnir - 01.04.2003, Blaðsíða 150

144
SIGURÐUR GYLFI MAGNÚSSON
SKÍRNIR
takenda. Fjölmargir fræðimenn á sjöunda áratugnum höfðu
heillast af félagsvísindunum og tölfræðilegri aðferðafræði sem
þeim fylgdi, þar á meðal Annálungar“, eins og Georg G. Iggers
lýsir í bók sinni. Og hann heldur áfram: „Annálasagnfræðingar
vildu í síauknum mæli verða vísindamenn. Þeir nefndu stofnanir
sínar gjarnan „tilraunastofur" og ræddu um sagnfræði sem vís-
indi, sannarlega félagsvísindi, en samt sem áður nokkuð sem varð
að vinna, eins og þeir margendurtóku, með tölfræðilegri grein-
ingu til þess að geta talist vísindaleg."40 Vísindahyggjan mótaði
því sagnfræðina fram á síðasta áratug tuttugustu aldar þar sem
fræðimenn töldu vísindalega stöðu sína óhagganlega vegna
tengsla við sögulega lýðfræði. Póstmódernískir straumar máttu
því sigla sinn sjó.
I öðru lagi var ljóst að skipbrot stórsagnanna, eins og því var
lýst af fræðimönnum í bókmenntafræði, heimspeki, þjóðfræði,
mannfræði og fleiri fræðigreinum, myndi þýða uppstokkun sagn-
fræðilegrar hugmyndafræði og að höfundarverk þeirra sagnfræð-
inga sem stæðu á hátindi frægðar sinnar yrði metið á nýjum for-
sendum. Það þarf því engan að undra þó að sagnfræðingar hafi
kosið að loka augunum, áhættan á umræðu um upplausn stór-
sagnanna var einfaldlega of mikil.
Einstaka sagnfræðingar hafa reynt að takast á við þessi við-
fangsefni á skipulegan hátt, gert tilraun til að velta fyrir sér hvaða
áhrif þessar nýju hugmyndir hefðu á fræðigreinina í heild sinni og
hvernig hægt væri að vinna með þær á vettvangi sagnfræðinnar á
uppbyggilegan hátt. Þar hafa sagnfræðingar notið leiðsagnar
fræðimanna úr öðrum greinum, eins og bókmenntafræði og heim-
speki, sem hafa tekist á við samskonar gagnrýni í mun lengri tíma
en sagnfræðingar. Einvæðingarhugmynd mín er sprottin úr þess-
um jarðvegi. Hún er tilraun til að nálgast þýðingarmikla gagnrýni
á sagnfræðina. Þar er meginhugsunin sú, svo vitnað sé í Gelbart,
að gangast við því að „... sagnfræðingar þurfi alltaf að vinna með
brot eða eyður, viðkvæmt efni eða leyndarmál. Það getur verið að
40 Georg G. Iggers, Historiography in the Twentieth Century, bls. 59-60.