Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Síða 20

S t e i n a r B r a g i
20 TMM 2009 · 2
breidda kerru og tók með sér í bæinn sem hafði verið umkringdur og
víggirtur til að hindra aðgang sýktra einstaklinga en hann var enn að
mestu laus undan hroðanum. Hann vann út frá kenningu um að það
sem lagst hefði á akrana hefði nú tekið upp á því að smitast í menn.
Atburðarásin virtist í öllum tilfellum sú sama: eftir vinnu á ökrunum
hafði viðkomandi kvartað undan ógleði og hausverk, svo svefnleysi,
doða í mjóbaki sem breiddist niður eftir fótum og um allan líkamann;
um morguninn – hálfum sólarhring eftir að hafa yfirgefið akrana – var
svo eins og viðkomandi kafnaði í eigin blóði, hljóðlega. Læknirinn hafði
grun um að Plága – sú fyrsta á ferli hans – væri í þann mund að þurrka
burt megnið af íbúum eyjunnar.
Öllum líkunum nema tveimur kom hann fyrir í kæligeymslu en fór
svo á krufningarstofuna sína, fullur af eftirvæntingu og viðbjóði, að
skera í miðaldra bónda sem virtist dæmigert tilfelli. Hitt líkið var af
unglingsstelpu sem hafði dáið á innan við klukkutíma frá fyrstu ein-
kennum.
Fyrstu klukkutímana virtist lækninum að skýringin, samkvæmt
handbókunum hans, væri sjúkdómur kallaður korndrjóli, sem fól í sér
tiltekna gerð svepps sem lagðist á korn, át í sig kolefni plöntunnar, en
skaut svo út grói og dreifði sér um loftið; á næsta stigi hafði það gerst –
þótt slíkt væri ekki algengt – að sveppurinn smitaðist í menn, færi inn
um öndunarfærin, og maukaði í framhaldi lungun og innyflin.
En þessar hugrenningar viku fljótlega fyrir ægilegri fegurð verunnar
sem birtist úr öðru líkinu. Læknirinn var bograndi yfir opnum lungum
stúlkunnar – skóf úr þeim dularfull, moldarþefjandi þykkildi – þegar
hann tók eftir því hvernig andlit bóndans á næsta borði virtist vera að
breytast: fellingar komu í augun, þau þornuðu og sigu inn á við; lágvært
suð barst út um nasirnar og munninn, sem minnti lækninn á ætingar-
hljóðið frá sýru, og húðin ofan á hvirflinum, þar sem höfuðbeinin þrjú
komu saman, byrjaði að bunga – líkt og eitthvað vildi þröngva sér út um
örsmáa rifuna.
„Sálin, sálin …“ muldraði læknirinn í uppnámi sínu, tók að hopa
undan líkinu, krossaði sig af áfergju og horfði á dökkleitan, gljáandi
hnúðinn – sem óneitanlega líktist höfði svepps – vaxa upp um hvirfil
mannsins, fyrst varfærnislega en svo hraðar og beint upp í loft. Sá hluti
kenningarinnar að um væri að ræða svepp virtist réttur og augljóslega
svo, en þetta sem hann hafði fyrir augunum var hvergi að finna í neinni
handbók. Af ummerkjum úr sveitunum, mænu stúlkunnar og hinu og
þessu smálegu, virtist lækninum vissulega rétt að gró hefðu borist inn
um öndunarfæri og þaðan smitast um blóðrásina, en það sem hafði
TMM_2_2009.indd 20 5/26/09 10:53:22 AM