Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Side 45

B o r g a r a l e g ó h l ý ð n i
TMM 2009 · 2 45
ríkinu, þá endurtaka þeir aðeins það sem þeir hafa þegar gert fyrir sig
sjálfa, eða öllu heldur að þeir veita óréttlætinu meiri stuðning en ríkið
krefst. Ef þeir greiða skattinn vegna misskilinna hagsmuna þess sem átti
að borga, til þess að bjarga eignum hans eða koma í veg fyrir að hann
lendi í fangelsi, er það vegna þess að þeir hafa ekki íhugað gaumgæfilega
hversu mjög þeir láta tilfinningar sínar grípa inn í hagsmuni almenn-
ings.
[11] Þetta er sem sé afstaða mín núna. En menn geta aldrei verið nógu
varkárir í svona málum svo þrjóska eða óverðskulduð virðing fyrir
skoðunum annarra afvegaleiði þá ekki. Hver maður verður að gæta þess
að gera aðeins það sem hæfir honum sjálfum og hverri stund.
[12] Stundum hugsa ég með sjálfum mér: Já, en þetta fólk meinar vel,
þetta eru aðeins fávísir menn, þeir gerðu betur ef þeir kynnu það: hvers
vegna að koma nágrönnum sínum í þann vanda að umgangast mann
öðruvísi en þeim er lagið? En þá hugsa ég: Þetta er ekki nægileg ástæða
til þess að ég hegði mér eins og þeir gera eða leiði aðrar og miklu meiri
þjáningar yfir annað fólk. Ennfremur segi ég stundum við sjálfan mig:
Þegar milljónir manna, æsingalaust og án þess að bera til manns nokk-
urn kala, án nokkurra minnstu persónulegra tilfinninga, heimta af
manni örfáa skildinga, án þess að geta, því þannig er stjórnskipun
þeirra, á nokkurn hátt dregið til baka eða breytt núverandi kröfu og án
þess að maður geti, af eigin hálfu, skotið máli sínu til einhverra annarra
milljóna, hvers vegna þá að gera sig svona gersamlega berskjaldaðan
fyrir blindum öflum? Mapur veitir ekki jafn harkalegt viðnám gegn
kulda og hungri, vatni og vindum, maður lætur orðalaust undan þús-
undum svipaðra nauðsynja. Maður ber ekki höfðinu við stein. En ein-
mitt vegna þess að ég lít ekki á þetta sem algjörlega blind öfl, heldur að
nokkru mannleg öfl, tel ég mig eiga ákveðin tengsl við þessar milljónir,
eins og svo margar aðrar milljónir manna, en ekki aðeins blinda og líf-
vana hluti, einmitt þess vegna tel ég að höfða megi til þeirra, fyrst og
fremst að þeir eigi þetta við skaparann, og í öðru lagi að þeir eigi það við
sig sjálfa. En ef ég ber höfðinu vísvitandi við stein, er ekki hægt að höfða
til steinsins eða skapara steinsins, og þá ég get aðeins sjálfum mér um
kennt. Ef ég gæti sannfært sjálfan mig um að ég hefði einhverja ástæðu
til að vera ánægður með fólk eins og það er og ætti því að koma fram við
það í samræmi við það, og ekki að einhverju leyti í samræmi við kröfur
og vonir um hvernig það og ég ættum að vera, þá ætti ég eins og góður
múslimi og forlagatrúarmaður að leitast við að sætta mig við ástandið
eins og það er og segja að þetta sé guðs vilji. En fyrst og fremst er sá
munur á því að veita viðnám gegn þessu og alblindum öflum eða nátt-
TMM_2_2009.indd 45 5/26/09 10:53:24 AM