Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Síða 55

U p p k a s t i ð 101 á r i s í ð a r
TMM 2009 · 2 55
vegna hann sleppti föður sínum, Benedikt Sveinssyni, sem var meðal
róttækustu sjálfstæðissinna Íslendinga á þessum árum.8
Næsta innlegg kom frá Henrik Sv. Björnssyni sendiherra sem hafði
ekki einu sinni séð bókina en ofboðið svo ritdómur Sigurðar að hann
gat ekki beðið eftir henni. Hann endursagði enn flokkun Sigurðar og
sagði að dálæti á einum stjórnmálamanni réttlætti ekki „slíkan munn-
söfnuð, sem Sigurður A. Magnússon lætur sér sæma að viðhafa um
marga hina ágætustu fræðimenn, lögfræðinga, blaðamenn, skáld og rit-
höfunda íslenzku þjóðarinnar, sem … virðast hafa það eitt til saka
unnið, að dómi Sigurðar, að hafa verið pólitískir andstæðingar Hann-
esar Hafsteins og sýnt þá andstöðu í verki.“9 Henrik nefnir engin nöfn,
en margir lesenda hafa vitað að ábyrgðarlausi ævintýramaðurinn og
samviskulausi loddarinn Björn Jónsson var afi hans.
Daginn eftir birtist stutt grein eftir Þorstein Jónsson sem segist hafa
verið 23 ára þegar deilan stóð um uppkastið og kemur aldurinn heim við
að þar sé kominn sá ágæti rithöfundur sem skrifaði undir nafninu Þórir
Bergsson. Erindi Þorsteins er einkum að leiðrétta þau orð Sigurðar að
það hefði verið „götulýður“ sem fór að húsinu þar sem Heimastjórnar-
menn höfðu skrifstofur sínar og söng Íslendingabrag Jóns Ólafssonar
um þá fóla sem frelsi vort svíkja: „… þarna voru ungir stúdentar og aðrir
menntamenn, skrifstofumenn og starfsmenn í opinberum stofnunum,
verzlunarmenn, iðnaðarmenn, verkamenn og sjómenn.“ Í leiðinni lætur
Þorsteinn það koma glöggt fram að honum finnist mikilvæg úrslit
alþingiskosninganna þar sem uppkastið féll. Hann rifjar upp að á kosn-
ingadaginn var „einum kosningasmala úr öðrum hvorum herbúðunum
… hrint í Lækinn (hann var þá opinn í Lækjargötu). Það var víst eina
strákaparið sem framið var þann eftirminnilega kosningadag þegar
þjóðinni auðnaðist gæfa til þess að forða því að láta Dani binda sig á
klafa, sem ef til vill og sennilega hefði verið erfitt að losa sig við
aftur.“10
Daginn eftir kom Ásgeir Þorsteinsson inn í deiluna. Hann varði upp-
kastið og lagði sig einkum fram um að sýna fram á að það væri rangt,
sem hafði verið haldið fram, að það hefði spillt fyrir fullveldissamningn-
um 1918 ef uppkastið hefði verið samþykkt.11 Höfundur, sem er ókynnt-
ur í blaðinu, er sýnilega vel inni í málinu og kemur skýring þess í ljós ef
flett er upp manni með þessu nafni í mannsöguritum því að þar reynist
vera tengdasonur Hannesar Hafstein. Þremur dögum síðar birtist grein
eftir Sigurð Líndal þar sem hann leiðrétti ýmsan misskilning Níelsar
Dungal um innihald uppkastsins.12 Daginn eftir birtist svargrein Sig-
urðar A. Magnússonar, sem áður getur. Sunnudaginn 11. janúar kom
TMM_2_2009.indd 55 5/26/09 10:53:24 AM