Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Page 56

G u n n a r K a r l s s o n
56 TMM 2009 · 2
stutt fréttaviðtal við Kristján Albertsson þar sem hann brást stuttlega
við gagnrýni.13 Fimmtudaginn í vikunni á eftir birtist eftir Ásgeir Þor-
steinsson stutt athugasemd við ummæli um málið í Reykjavíkurbréfi
Morgunblaðsins.14 Sama dag birtist grein eftir séra Pétur Magnússon
sem einkum deilir á Sigurð A. Magnússon fyrir að ýkja og afbaka hlut-
drægni sem væri vissulega til staðar í bók Kristjáns Albertssonar.15
Eitthvað mun vanta í þessa upptalningu á framlögum til skammdegis-
umræðunnar veturinn 1963–64. Í grein sinni 5. janúar drap Ásgeir Þor-
steinsson á eitthvað sem hefði verið sagt um málið í Tímanum. Í frétta-
viðtalinu sagði Kristján Albertsson að eitthvað hefði verið skrifað um
málið í skjóli nafnleyndar. Ég hef heldur ekki flett Morgunblaðinu leng-
ur en fram yfir almennan umræðufund sem Stúdentafélag Reykjavíkur
efndi til um efnið í gamla Kvennaskólahúsinu við Austurvöll, sem þá var
kallað Sjálfstæðishúsið en heitir nú Nasa. Framsögumenn voru Sigurður
A. Magnússon og Guðmundur Gíslason Hagalín en síðan voru frjálsar
umræður. Samkvæmt endursögn Morgunblaðsins voru framsögumenn
málefnalegir og ræddu kosti og galla uppkastsins fremur en ritdóm Sig-
urðar. Í umræðum veittust tveir synir Benedikts Sveinssonar að Sigurði,
Pétur og Sveinn. Meðal annars sagði Pétur að um hann ætti við latneskt
orðtak: Timeo homines unius libri: ég óttast menn sem hafa aðeins lesið
eina bók. Fundurinn stóð til klukkan að ganga tvö um nóttina, segir í
blaðinu.16
Ekki man ég eftir að mér hafi þótt þessi fundur neitt óþægilega lang-
ur og sat hann þó örugglega á enda. Samt fannst okkur þetta allt svolít-
ið fáránlegt sem vorum sæmilega ung þegar það gerðist og þótti það lýsa
meiri háttar langrækni að geta æst sig upp út af uppkastinu eftir meira
en hálfa öld. En nú á nýliðnum vetri, nálægt aldarafmæli uppkastsins,
kom í ljós að það er enn engan veginn útrætt. Í fyrra gaf Ármann Jak-
obsson út skáldsöguna Vonarstræti þar sem sagt er frá dvöl hjónanna
Skúla og Theodóru Thoroddsen, langafa hans og langömmu, í Kaup-
mannahöfn á vormánuðum 1908. Þá sat Skúli í samninganefnd Dana og
Íslendinga um sambandsmál landanna og ákvað aleinn nefndarmanna
að snúast gegn því uppkasti að samningi sem nefndin kom sér saman
um, þar á meðal tveir flokksfélagar Skúla.17 Í febrúar í ár kom svo út
hefti af Tímariti Máls og menningar með útvarpsdagskrá Vilmundar
Gylfasonar, sagnfræðings og alþingismanns, þar sem hann rekur sögu
málamiðlana í íslenskum sjálfstæðisstjórnmálum síðan á 19. öld, og þar
er baráttan um uppkastið að sjálfsögðu miðlæg.18 Texti Vilmundar er að
vísu orðinn næstum þrítugur að aldri en hefur engu að síður þótt eiga
erindi við samtímafólk nú, 101 ári eftir að átökin risu um uppkastið.
TMM_2_2009.indd 56 5/26/09 10:53:25 AM