Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Page 120

D ó m a r u m b æ k u r
120 TMM 2009 · 2
Atli Bollason
Þar sem kettir lifa og deyja
Hermann Stefánsson: Algleymi, Bjartur, 2008.
Rithöfundurinn Guðjón Ólafsson opnar augun eftir fjörutíu daga meðvitundar-
leysi og „hvít veröld hrynur inn í huga hans, samhengislaus og framandi“ (7).
Hann er á sjúkrahúsi og hefur misst minnið og raunar málið líka. Hann veit
ekki hvað kom fyrir hann og man ekki nema brot og brot úr lífi sínu. Smám
saman fær hann þó málið aftur og brotin taka að raðast saman á ný. Hann fær
að fara heim og eyðir dögunum með óráði í vinnuherbergi sínu þar sem hann
„gengur frá bókaskápnum og út að glugganum og svo frá glugganum að bóka-
skápnum“ (41 og víðar).
En í vinnuherberginu virðist tilvera Guðjóns nú ekki aðeins sett saman úr
reynslu hans, heldur einnig reynslu fjölmargra annarra. „Það er eins og ég sé
ekki einn heldur margir“ (29) segir hann Karli, lækninum sínum. Hann fær
sýnir; hann verður skyndilega Hannes Hafstein sýslumaður á siglingu til móts
við breskan botnvörpung að veiðum í landhelgi Íslands (104) eða Guðmundur
Hannesson læknir (94) að hlúa að geðveikri konu snemma á síðustu öld. Einn
daginn er hann Davíð Stefánsson frá Fagraskógi (137) og þann næsta Michel
de Montaigne (121) eða Rúdolf von Habsburg (128).
Ekkert fékk staðist stundinni lengur. Guðjón rann út í sand og féll niður fossa og
gerði ekki greinarmun á sjálfum sér og öðrum, skáldsagnapersónum og sögulegum.
(18)
Sorgleg en spaugileg tilvera Guðjóns eftir slysið minnir á sjónvarpsþætti sem
voru sýndir hérlendis og víðar í upphafi tíunda áratugarins og nefndust Quant-
um Leap (eða Ferðast um tímann í innblásinni snörun Stöðvar 2). Þættirnir
sögðu af bandaríska vísindamanninum dr. Samuel Beckett (alls óskyldur leik-
skáldinu írska) sem stóð að tilraun um tímaflakk. Fyrir slysni festist Beckett í
tímalykkju og tók „skammtastökk“ innan hennar. Ekki ólíkt Guðjóni tók hann
sér bólfestu í líkama annarra þar sem hann varð að bæta eða „leiðrétta“ eitt-
hvað sem hafði farið úrskeiðis í lífi viðkomandi. Að því loknu fluttist hann í
annan líkama og við tók nýtt ferli þess að komast að því hver hann væri, hve-
nær, og hvert verkefnið væri. Þessu fylgdi minnisleysi og öll tilfinning fyrir
hefðbundinni línulegri framvindu var horfin út í veður og vind, alveg eins og
hjá Guðjóni sem er nú ómögulegt að halda þræði:
[Karl læknir] tekur að segja frá einhverjum rannsóknum og það næsta sem ég veit er
að ég er að tala í símann við einhvern annan. „Hver er þetta?“ „Þetta er ég , Guðjón,
pabbi þinn.“ (103)
TMM_2_2009.indd 120 5/26/09 10:53:29 AM