Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Síða 19

R á n y r k j u b ú
TMM 2011 · 3 19
málefni upp úr skotgröfum stjórnmálanna virkar. Þetta er aðferð sem ég
hef áður lýst stuðningi við:
… Lýðræðisvæðing hefur að markmiði að setja valdi að ofan skorður. Með henni
eru sett almenn markmið um að efla og næra félagsauð á sem flestum stigum
samfélagsins. Við viljum færa vald til fólksins, við viljum setja almennar leik-
reglur um lýðræðislega hætti – en fela borgurum að þróa og útfæra þær aðferðir
sem gagnast best. Við viljum ekki pólitíska forsjá sem vinnureglu. Við viljum
samræðu- og sáttastjórnmál.38
Hlutlæg dæmi um hvernig svona gerist má nefna. Nokkur framfara-
mál í íslensku samfélagi hafa orðið utan við stjórnmálakerfið. Því
saga Íslands er ekki svartnætti og margvísleg jákvæð þróun hefur
orðið. Tökum jafnréttismál kynjanna. Miklar framfarir hafa orðið á
þeim vettvangi síðustu 20–30 ár, knúðar fram af kröfu samfélagsins
og eldhuga úr röðum kvenna. Vitundarvakning um ofbeldi og sér-
staklega kynferðislegt ofbeldi hefur orðið, utan við hina hefðbundnu
stjórnsýslu, stjórnmálavafstur eða dómstóla. Aftur: Kraftur fólksins.
Samkynhneigðir hafa unnið þrekvirki í að breyta samfélaginu. Á eigin
forsendum og á eigin vegum. Umhverfisverndarsinnar hafa sótt mjög á
og komið náttúruvernd á dagskrá. Alkóhólistar og fíkniefnasjúklingar
hafa náð undraverðum árangri í að bæta samfélagið með því að samtök
þeirra hafa kennt okkur um hvað málið snýst. Sömuleiðis samtök eins
og Hugarafl og Blátt áfram. Sú menningarlega fjölbreytni sem ríkir á
Íslandi er gott vitni um krafta sem hægt er að leysa úr læðingi. Öll þessi
mál hafa sprottið upp úr samfélagi okkar utan við kulnaðar smiðjur
stjórnmálaflokkanna.39 Smám saman hafa þeir lagað sig að og tekið
upp þau baráttumál sem nú hafa stórbætt íslenskt líf.40 Þessi dæmi, og
vinna stjórnlagaráðsins, vísa veg um aðferðir sem má nota kerfisbundið
til að opna samfélagið. Virkja aflið í fólkinu. Laga kerfið svo það verði
farvegur fyrir lýðræðislegan þroska. Setja höfðingjaveldinu skorður.
Greina vald frá hagsmunum.
Stóra verkefnið er hvorki meira né minna en lýðræðisvæðing Ís-
lands.
VI. Næstu skref
Í núverandi andrúmslofti má byrja á stjórnarskrá, Ríkisútvarpinu,
líf eyris sjóðunum, valddreifingu til sveitarfélaga (sem verða að vera
nægilega stór og burðug), ná lýðræðislegri sátt um vernd og nýtingu
náttúruauðæva og skilgreina þá þætti í samfélagsgerðinni sem hvetja til