Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Síða 36

G u ð n i E l í s s o n
36 TMM 2011 · 3
Tilvísanir
1 Rachel Carson: Raddir vorsins þagna. Þýð. Gísli Ólafsson. Reykjavík: Almenna bókafélagið,
1965, bls. 75. Íslenska þýðingin er nokkuð stytt, en í dæmum um alvarlegar afleiðingar eitr-
unarherferða lætur Gísli gjarnan lýsingar á einu atviki standa, en fellir niður aðrar, sérstaklega
í langri röð atvikssagna. Niðurfellingarnar er finna á síðum 65, 66, 67, 69, 70, 73, 76, 81, 87, 90,
94, 95, 96, 97, 103, 107, 108, 115, 122, 127, 131, 138, 150, 162, 164, 168, 171, 184, 186, 194, 195, 211
og 215. Einnig vantar í íslensku þýðinguna heimildaskrá Carsons, en hún er upp á tugi síðna
(bls. 265–307 í ensku útgáfunni sem ég hef undir höndum). Ég vísa þó í íslensku þýðinguna
vegna þess að hún er líklega sú sem flestir lesendur þessarar greinar geta auðveldlega nálgast. Í
þeim tilvikum þar sem ég vísa í kafla sem felldir hafa verið niður úr íslensku útgáfunni vísa ég
í enska útgáfu bókarinnar (Silent Spring. London: Penguin Books, 2000) en greini jafnframt frá
því hvar niðurfellinguna er að finna í þeirri íslensku.
2 Julian Huxley: „Formáli“ að Raddir vorsins þagna, bls. 11.
3 Sama bls. 12.
4 Sama bls. 12.
5 Rachel Carson: Raddir vorsins þagna, bls. 196. Sjá einnig sambærilega athugasemd á bls. 20,
176, 190–191 og 194.
6 Rachel Carson: Raddir vorsins þagna, bls. 198. Carson hvetur þess í stað til sértækra aðgerða
(bls. 206–208) og kjörúðunar, markvissrar, hófstilltrar úðunar, þar sem eitrinu er sérstaklega
beint að meinsemdinni fremur en að því sé t.d. dreift úr flugvélum yfir stór landsvæði (t.d. bls.
24 og 68).
7 Reyndar má segja að í stríðslíkingu minni sé að finna sams konar hugvillu og varað er við í bók
Carsons Raddir vorsins þagna.
8 Þessa líkingu má víða finna, en úr íslenskri samtímaumræðu nægir að nefna pistil Hannesar
Hólmsteins Gissurarsonar: „Sósíalisminn er dauður, en …“ DV, 26. febrúar 1993, bls. 15. Breski
frjálshyggjumaðurinn og pistlahöfundurinn James Delingpole gaf nýverið út bók sem sækir
heiti sitt í sömu líkingu, Watermelons: The Green Movement‘s True Colors (New York: Publius
Books 2011).
9 Edward Goldsmith, o.fl.: Heimur á helvegi. Þýð. Bjarni Helgason. Reykjavík: Almenna bóka-
félagið, 1973. Þetta er þýðing bókarinnar A Blueprint for Survival (1972) sem fyrst kom út á
vegum tímaritsins The Ecologist.
10 Þorsteinn Vilhjálmsson: „Viðhorf og vistkreppa: Þættir úr sögu viðhorfa og forsagna um
vistkreppu, auðlindaþurrð og hlýnun“, Ritið 2/2008, bls. 7–35, hér bls. 13. Af öðrum bókum
um náttúruvernd sem komu út í íslenskri þýðingu á tæpum aldarfjórðungi um og eftir miðbik
síðustu aldar má nefna Heim á heljarþröm (Fairfield Osborn, Jr. 1950; Our Plundered Planet,
1948), Hafið og huldar lendur (Rachel Carson 1953; The Sea Around Us, 1951) og Endimörk
vaxtarins (Meadows o.fl. 1974, Limits to Growth: A Report for the Club of Rome’s Project on the
Predicament of Mankind, 1972).
11 Sjá Naomi Oreskes og Erik M. Conway: Merchants of Doubt. How a Handful of Scientists Obsc-
ured the Truth on Issues from Tobacco Smoke to Global Warming. New York/Berlin/London,
2010.
12 Atli Harðarson: „Græningjaháttur“, 3. mars 2003: http://this.is/atli/textar/rabb/GRAEN-
INGJAHATTUR.html [sótt 7. júlí 2011].
13 Ég hef sjálfur rakið ýmislegt tengt þessari atlögu frjálshyggjumanna í greinum mínum um
loftslagsumræðuna. Sjá Guðni Elísson: „Nú er úti veður vont: Gróðurhúsaáhrif og íslensk
umræðuhefð“, Ritið 1/2007 (7. árg.), bls. 5–44; „Efahyggja og afneitun: Ábyrg loftslagsumræða
í fjölmiðlafári samtímans“, Ritið 2/2008 (8. árg.), bls. 77–114; og „Dómsdagsklukkan tifar: Upp-
lýsing og afneitun í umræðu um loftslagsbreytingar“, Ritið 1/2011 (11. árg.), bls. 91–136.
14 Sjá t.d. Peter J. Jacques, Riley E. Dunlap og Mark Freeman: „The organisation of denial:
Conservative think tanks and environmental scepticism“, Environmental Politics, júní 2008,