Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Page 69

A r a b í s k a v o r i ð
TMM 2011 · 3 69
því sem er að gerast í arabaheiminum núna er hins vegar sá að fyrir-
mynd fólksins í Austur-Evrópu var lýðræðiskerfi Vesturlanda sem það
vildi tilheyra. Miðausturlönd eru hins vegar hluti af öðrum menningar-
heimi og fólkið þar vill móta eigið lýðræðiskerfi í samræmi við hefðir
sínar og hugmyndir.
Um allan heim féll kommúnisminn með braki og brestum og
kapítalisminn hrósaði fullum sigri. Hið almenna viðhorf var að Berlínar-
múrinn, sem skildi að kommúnismann og kapítalismann, hafi bara
fallið kommúnistamegin þó að annað hafi nú komið á daginn. En það er
liðinn mannsaldur frá falli múrsins og allan þann tíma hefur heimurinn
verið einpóla. Hin engilsaxneska nýfrjálshyggja hefur ráðið lögum og
lofum í heimsmálunum og hið æðsta boðorð hefur verið sókn í efnisleg
verðmæti, gróði og aukin einkaneysla. Um nær allan heim hafa öflug
fyrirtæki og einstaklingar með aðgang að völdum og fjármunum
hagnast gríðarlega, millistéttin búið við meiri efnisleg gæði en áður en
fátækt fólk barist við að hafa í sig og á eins og endranær. Ávinningur af
gríðarlegum uppgangi hjá þróuðum ríkjum hefur vissulega hríslast til
þróunarlanda og einhverjir molar hafa hrotið af gnægtaborðum auð-
mannanna til hinna verst settu. Sameiginlegt einkenni á þessu tímabili
nýfrjálshyggjunnar var hins vegar aukin misskipting milli ríkra og
fátækra ekki síst vegna þess að hinir ríku voru orðnir svo miklu ríkari
en áður. Margt ungt fólk hefur tekið út þroska í þessum jarðvegi og þótt
það væri engu ánægðara með skipan mála en mín kynslóð fyrir 30 árum
hefur það líkast til haldið upp til hópa að svona yrði þetta áfram.
Efnahagsstefna í anda nýfrjálshyggju
En svo komu þverbrestirnir í efnahagskerfi Vesturlanda í ljós og fjár-
mála kerfi heimsins riðaði til falls árið 2008. Skjálftarnir í fjár mála-
kerfinu höfðu áhrif um allan heim eins og búsáhaldabyltingin á Íslandi,
fjölda mót mælin í Grikklandi og á Spáni er órækur vitnisburður um.
Jaka burðurinn er hafinn.
Enn sem komið er eru áhrifin samt mest í Miðausturlöndum. Þar
hefur fólk streymt fram eins og stórfljót og mótmælt á torgum og götum.
Fólkið krefst lýðræðis, réttlætis og sjálfsvirðingar rétt eins og í Austur-
Evrópu fyrir 20 árum. Það rís upp gegn valdastétt sem víðast hvar komst
til valda í upphafi áttunda áratugarins og átti þá gjarnan skjól hjá stjórn-
völdum í Sovétríkjunum. Með falli þeirra beindi valdastéttin sjónum
sínum að Bandaríkjunum og tók hagfræðikenningar nýfrjálshyggjunnar
– oft kenndar við Washington Consensus – upp á sína arma eins og