Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Side 70

I n g i b j ö r g S ó l r ú n G í s l a d ó t t i r
70 TMM 2011 · 3
flest stjórnvöld í lok síðustu aldar. Fyrirtæki voru einkavædd, erlend
fjárfesting jókst til mikilla muna, skattar á fyrirtæki voru lækkaðir en
hækkaðir á einstaklinga, áherslan var á útflutningsatvinnugreinar og
gríðarlegur gróði safnaðist á fárra hendur. Almenningur naut að ein-
hverju leyti góðs af m.a. í formi aukinnar menntunar en vegna áherslu
á aðhald í ríkisútgjöldum og þ.a.l. takmarkaðrar uppbyggingar í inn-
viðum, almannaþjónustu og nýjum atvinnugreinum var litla vinnu að
hafa fyrir menntað fólk. Völd í stjórnmálum, viðskiptum og öryggis-
málum voru órjúfanlega samofin og tiltölulega lítil og óárennileg klíka
stjórnaði lögum og lofum. Svo virtist sem ekkert gæti haggað þessari
skipan mála.
Þungamiðjuna í þessu kerfi myndaði Sádi-Arabía með sínum gríðar-
lega olíugróða og sterka sambandi við Bandaríkin. Margir vísa jafnvel
til undanfarinna áratuga sem tímabils Sádanna sem nú sé að líða undir
lok.2 Dauðateygjunum er þó langt í frá lokið enda mikill auður í garði og
Sádarnir virðast mjög fúslega hafa tekið að sér að leiða gagnbyltinguna
í arabaheiminum.
Hinn þögli meirihluti
Uppreisnirnar í Túnis og Kaíró sem breiddust síðan út til Líbíu, Sýr lands,
Jemen og Bahrain virtust koma flestum í opna skjöldu. Valdastéttirnar
í löndunum gerðu sér enga grein fyrir þeirri miklu ólgu sem kraumaði
undir niðri og stjórnvöld og fjölmiðlar á Vesturlöndum voru með alla
athyglina við pólitíska islamista í anda Al Kaída, Hezbolla eða Hamas.
Pólitískir áhugamenn og stjórnmálafræðingar voru teknir í bólinu og
margir þeirra segja jafnvel sér til afsökunar að þetta hafi verið ópólitísk
mótmæli. En auðvitað voru mótmælin rammpólitísk.
Fólkið sem reis upp var hins vegar ekki bundið á neinn pólitískan eða
trúarlegan klafa né heldur hafði það látið mikið í sér heyra á pólitískum
vettvangi fram að því. Þetta var einfaldlega hinn þögli meirihluti sem
var búinn að fá nóg af valdstjórn, óréttlæti og erfiðri lífsbaráttu. Þögla
fólkið sem hugsar sitt þó að það tjái sig ekki mikið opinberlega. Hlið við
hlið í mótmælunum stóðu konur og karlar, múslimar og kristnir, ungir
og aldnir, konur í búrkum og aðrar í stuttum pilsum, skikkjuklæddir
ímanar og strákar í gallabuxum. Sjálfsprottin forysta mótmælanna var
að mestu leyti í höndum ungs og vel menntaðs fólks en í Egyptalandi eru
45 milljónir manna, eða ríflega helmingur íbúa, undir 35 ára aldri. Þetta
unga fólk hefur mun betri tök á nýrri samskiptatækni en ráðamenn sem
flestir eru 40–60 árum eldri. Þegar kallið kom í gegnum samskipta-