Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Qupperneq 79

A r a b í s k a v o r i ð
TMM 2011 · 3 79
mörkuðum, stækkandi millistétt og sanngjarnri utanríkisstefnu. Þá var
lýðræðisumbótum hrósað þó að viðurkennt væri að talsvert vantaði
upp á gegnsæi í stjórnarháttum. Þessari mynd var haldið á lofti af fjöl-
miðlum á Vesturlöndum og af stjórnmálaskýrendum.
Þá hafði það sitt að segja að allt frá því Bush lýsti yfir stríði gegn
hryðjuverkum í kjölfar 11. september hefur stríðið mótað mjög hug-
myndir Vesturlanda um stjórnmál í arabaheiminn. Myndbirting araba
í vestrænum fjölmiðlum er oftar en ekki af harðlínumönnum sem
líta á Vesturlönd sem vígi úrkynjaðrar menningar og eru tilbúnir til
að fórna lífinu fyrir islam. Þessi myndbirting hefur svo styrkst við
síendurteknar yfirlýsingar Al-Kaída um stríð gegn Vesturlöndum, ríki
islamista og sharialög. Pólitískum islamistum hefur því verið gefið mun
meira vægi í umræðunni en ástæða er til enda hefur það hentað bæði
stjórn völdum á Vesturlöndum sem og valdstjórnum í Miðausturlöndum
sem hafa notað óttann við harðlínumenn í þágu eigin hagsmuna. Þessi
áhersla á baráttuna við islam hefur breitt yfir þá staðreynd að víðast
hvar í arabaheiminum er her og lögregla meiri ógn við lýðræðið en
islamistar.
Það hefur löngum reynst vestrænum ríkjum auðvelt að skipta hug-
sjónum út fyrir hagsmuni. Þau hafa einfaldlega litið svo á að það væri
öðru fremur þeirra hagur að varðveita stöðugleikann í Miðaustur-
löndum og gera ekkert sem gæti veikt stöðu Ísraelsríkis á svæðinu eða
ógnað gríðarlegum olíuhagsmunum þeirra. Þess vegna hafa stjórn-
völd á Vesturlöndum, undir forystu Bandaríkjanna, stutt gerræðisleg
stjórnvöld bæði beint og óbeint eins og tengslin við Sádi-Arabíu sanna
best. Þetta vita allir í arabaheiminum. Innrásin í Írak í nafni lýðræðis
var eins og blaut tuska í andlit þess fólks sem mátti sjálft búa við ólýð-
ræðilegar valdstjórnir sem nutu stuðnings Vesturveldanna. Þess vegna
er rótgróin tortryggni í garð Vesturlanda en nú virðist sem innrásin í
Líbíu og stuðningur við uppreisnaröflin hafi skapað ákveðinn velvilja
hjá almenningi í Arabalöndunum. En þá vaknar spurningin hvort
Vesturlönd líti svo á að skyldan til að vernda nái til annarra landa, s.s.
Sýrlands, Bahrain og Jemen þar sem almenningur þarf augljóslega á
vernd að halda? En stjórnmál eru alltaf list hins mögulega og fátt bendir
til að Vesturlönd telji skynsamlegt eða gerlegt að svo stöddu að storka
áhrifum Sádanna á Arabíuskaganum. Þá njóta sýrlensk stjórnvöld þess
sambands sem þau hafa við stjórnvöld í Íran.
Segja má að harðlínu islamistar, sem boða stríð gegn vestrinu, séu
eins og spegilmynd af þeim harðlínumönnum í Bandaríkjunum sem
hafa gengið harðast fram í stríðinu gegn hryðjuverkum. Uppreisnirnar