Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Page 89

E y l ö n d
TMM 2011 · 3 89
hárinu sína dömuna. Álútar og andlitslausar snökta þær undir strengdu
ljósrauðu hári, kippast fram með hverjum rykk, hálsmjóar, grannaxla;
gegnum tötra glittir í fölfreknótt hörund. Mölin skruðar og marrar,
þríradda kór undan samhæfðum skrefum klaufa – fóta – lófa og
knjáa. Raðirnar þrjár þokast að skógarjaðri. Það þusar í laufi, brestur
í kvistum. Ákaft píp er felmtraðir fuglar skjótast sitt á hvað. Og birkið
lykst hvíslandi um landnemana.
Féð rennur rakleitt til fjalls. Mennirnir rétta úr sér allir í senn. Goð-
um líkir makkar rísa yfir smálaufgu limi. Þeir berja óspjallað landið
lostugum augum, sleppa konunum. Þrífa svo hríslur og hnyðjur, tendra
kyndla og hefja á loft, hlaupa eftir rollunum.
Fyrst lék allt í lyndi.
Við fórum eldi um landið, gerðum það okkar. Dag frá degi brutum
við okkur jörðina, flettum hana klæðum – ruddum skóginn, hjuggum
hann, brenndum og beittum. Við húsuðum bæi og hlóðum garða.
Ræstum fram mýrar, plægðum, sléttuðum: allt samhliða, öxl við öxl.
Við rákum handleggi á kaf í rauðar mýrar, komum upp með járn,
smíðuðum ljái og pála, plóga, axir. Þó hver ynni að sínu vorum við sem
einn hugur, fylgdumst að í hverri framkvæmd, samstíga niður í smæsta
torfusnepil, sérhvern stein og strá. Við gengum að starfi þétt saman, bak
í bak, hlið við hlið; þess ávallt þó gætt að troða ekki hinum um tær. Það
var ósagt en heilagt. Enginn garður var öðrum hærri. Gæðum var jafn-
skipt: fé jafnmargt, hús jafnstór, hestar jafnvakrir. Á leikum var glímt til
þrautar en hvorgi varð undir, að drykkju spúðu báðir í senn.
Þannig var samstaða okkar. Alveg jafnir og alveg sáttir, samtaka hvert
skref. Við mæltum fátt en þarft; ef augu okkar mættust létum við nægja
að nikka. Við gáfum á garðann, surðum konuna, hirtum hey og slátr-
uðum fé; gáfum enn, surðum og hirtum, slátruðum, gáfum surðum …
Þannig vatt öllu fram í undraverðri samstillingu og bróðerni.
Allt uns granni minn tók að ganga á rétt minn.
Eins og margir harmleikir hófst þessi svo sem nógu lítilfjörlega. Ein-
hverju sinni er við litumst fannst mér sem skyggði fyrir í augum hans.
Ekki nema blik en ills viti engu að síður. Þá hann sá ég gaf því gaum lét
hann það jafnskjótt hverfa. Eitthvað í svip hans sveik þó þungan hug
undir niðri. Er á leið styrktist grunur minn. Enda þótt hann segði ekkert
nægðu honum hegðunin ein og svipbrigði til að skaprauna mér. Andóf
mitt apaði dóninn jafntímis eftir mér. Hann át upp allar mínar ásak-
anir, rök og réttlætingar, sneri þeim á sjálfan mig. Ég vissi af fenginni
reynslu að þetta var aðeins forsmekkur. Af engu tilefni, án nokkurs