Tímarit Máls og menningar - 01.09.2012, Side 2

2 TMM 2012 · 2
Frá ritstjóra
Í þessu hefti minnumst við Guðmundar Páls Ólafssonar sem jarðsettur var
þann 6. september síðastliðinn eftir stranga baráttu við krabbamein.
Guðmundur Páll var ekki aðeins náttúrufræðingur og rithöfundur
heldur bar með sóma titilinn þúsundþjalasmiður: fræðari, kafari, smiður,
ljósmyndari, teiknari, þjóðfræðingur, orðasafnari, hugsuður, aktívisti, lista­
maður og leiðtogi íslenskra náttúruverndara. Væri orðið „lífskúnstner“ ekki
svo ofnotað mætti hafa það um hann því að líf sitt gerði hann að sannkölluðu
listaverki; allt sem hann tók sér fyrir hendur gerði hann af listfengi; hvort
sem það voru mótmælaaðgerðir hans – sem fengu áhrifamátt sinn vegna
markvissrar úrvinnslu og listrænnar alvöru – bækurnar fögru, húsavið­
gerðir, ferðalög eða bara sú vandmeðfarna iðja að sitja að spjalli. Það segir
sína sögu um Guðmund Pál að þegar hann settist að í Flatey á Breiðafirði
var þar hrörlegt safn hálfhruninna húsa sem erfitt var að ímynda sér annað
en yrðu eyðingu að bráð innan tíðar – en þegar hann lést nú í lok sumars er
litla þorpið í Flatey fegursta byggð landsins þar sem allt ber vitni um alúð
og listfengi. Enginn þarf að fara í grafgötur um það hvern þátt hann átti í
þeim umskiptum ásamt öðru góðu fólki. Hið sama gilti um náttúru landsins:
þar sem aðrir sjá auðnir og vilja rask og rót, þar sá hann eiginleg verðmæti,
möguleika og fegurð, ef aðeins væri reynt að hlusta á náttúruna, horfa á hana
og virða hana.
Um árabil hafði Guðmundur Páll haft í smíðum lokaverkið í sinni miklu
ritröð um náttúru Íslands – Vatnið í náttúru Íslands – og ferðaðist meðal
annars á þær slóðir þar sem ýmsar höfuðár Jarðar renna. Þetta verk kemur
út á næsta ári, prýtt ótal myndum eftir höfundinn, þar á meðal þeirri sem
hér er forsíðumynd.
Við útför Guðmundar Páls fluttu nokkrir nánir vinir og samferðarmenn
hans stuttar ræður, þar á meðal eina sem hér birtist. Halldór Guðmundsson
gaf á sinni tíð út bækurnar um náttúru Íslands og hér lýsir hann skemmtilega
samvinnu þeirra og sýn sinni á manninn. Á eftir ræðu Halldórs er birtur
stuttur kafli úr væntanlegri bók Guðmundar Páls.
Guðmundur Andri Thorsson
Í síðasta hefti féll niður í lok athugasemdar þeirra Margrétar Þ. Jóelsdóttur og Steve Fairbarn
vísun á heimasíðu þeirra – www.margretandsteve.com – og eru þau beðin velvirðingar á því.