Tímarit Máls og menningar - 01.09.2012, Page 53

H r í m þ u r s a r n e m a l a n d
TMM 2012 · 2 53
segist hann ekki treysta sér til að þjóna konungi svo vel sem hann helst vildi:
„Það var kunnigt hversu miklu Þórólfur var framar en eg er að sér ger um
alla hluti og bar hann enga gæfu til að þjóna þér konungur. Nú mun eg ekki
taka það ráð. Eigi mun eg þjóna þér því að eg veit að eg mun eigi gæfu til
bera að veita þér þá þjónustu sem eg myndi vilja og vert væri. Hygg eg að mér
verði meiri muna vant en Þórólfi.“ (Sama, 397)
Þórólf vantaði þrjú skref.
Orð Skallagríms eru svo meitluð að það er ekki fyrr en hann og hin hálf­
tröllin eru að ganga á dyr sem rennur upp fyrir kóngi og hans mönnum að
í raun sagðist Skallagrímur eiga enga ósk heitari en drepa konung. Skalla­
grímur og hans menn komast á braut og nú búa feðgarnir sig undir að flýja
land, og hafa heyrt af landkostum á Íslandi. Með sitt lið og hafurtask halda
þeir af stað á skipum, en áður en þeir yfirgefa Noreg eiga þeir eftir að hefna
fyrir Þórólf af hamslausum blóðþorsta.
Ungir og fríðir prinsar, frændur konungs, sigla skipum inn bláan fjörð
í fögru veðri, hafa góðan byr og eru allkátir. Kveldúlfur og Skallagrímur
sitja fyrir þeim, og af miskunnarlausri grimmd og í raun hamstola murka
þeir feðgar lífið úr þessum saklausu drengjum og þeirra fylgdarliði; aðeins
einn vesalingur fær að lifa til að fara á konungsfund og segja nákvæmlega
frá öllum atburðum og bera konungi að auki vísu frá Skallagrími. Svo halda
þeir á haf út, hvor feðganna stýrir sínu skipi, en Kveldúlfur gamli er svo
útslitinn eftir morðæðið að hann deyr á úthafinu. Hann hefur áður falið
skipsmönnum sínum að smíða um sig í trékistu og skjóta fyrir borð, og segja
svo Skallagrími er þeir finnist á ný að nema land og byggja bú sitt þarsem
kistuna reki að landi; það reynist vera við Borg á Mýrum.
3.
Merkilegust er þessi saga samt fyrir sjálfsskilning þjóðarinnar, spurning­
una um hvers konar fólk það var sem hingað fór og settist að. Ljóst má vera
að í nágrannalöndum, og það styðja heimildir, hafi komið upp sá kvittur
á fyrstu öldum eftir landnám Íslands að þangað hafi flúið ofbeldismenn,
drottinsvikar, þjófar og önnur hrakmenni sem ekki voru í húsum hæf. Í það
minnsta segir í einu elsta skjali sem ritað var á norræna tungu hér á landi,
um miðja 12. öld, að þannig orðróm þurfi Íslendingar að reka af sér með því
að skrifa sögur um hversu göfugir okkar forfeður voru, og kann það að skýra
hversu ítarlegum ættartölum fornsögur vorar skarta.
En af hverju var hinn snjalli höfundur Egilssögu þá að skrifa um land­
námsmenn og lýsa þeim sem ófríðum, fáskiptnum og hamslausum ofbeldis­
mönnum; hálfgerðum hrímþursum sem sannarlega gátu ekki þrifist innan­
um siðmenntað fólk?
Raunar mynda morðin sem þeir feðgar fremja, á saklausum ungmennum
í norskri eyju, áður en þeir yfirgefa það land, enn hryllilegri hugrenn­