Tímarit Máls og menningar - 01.09.2012, Side 128

128 TMM 2012 · 2
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
Kolröng gagnrýni
Í grein undir fyrirsögninni „Kolröng
mynd“ í sumarhefti Tímarits Máls og
menningar 2012 telur Árni Björnsson
þjóðháttafræðingur sig finna tíu villur
um sjálfan sig á þeim tólf blaðsíðum, þar
sem hann er nefndur í bók minni,
Íslenskum kommúnistum 1918–1998.
Hið rétta er, að ekkert af þessu er efnis­
lega villa, heldur eru þetta athugasemdir
Árna við orðalag og frásögn, flestar
hæpnar, sumar fráleitar.
Starfsmaður IUS
Fyrsta dæmið er af eftirfarandi orðum
úr bókinni: „Íslenskir sósíalistar tóku
fullan þátt í næstu heimsmótum æsk­
unnar [eftir 1957], enda var einn þeirra,
Árni Björnsson, starfsmaður Alþjóða­
sambands stúdenta, IUS, í Prag.“
Athugasemd Árna er: „Hið rétta er,
að ég var fulltrúi Stúdentaráðs Háskóla
Íslands hjá Alþjóðasambandi stúdenta í
samræmi við hina takmörkuðu aðild
(associate membership) SHÍ að sam­
bandinu frá því í lok ágúst 1956 fram
undir mitt ár 1957, þegar Stúdentaráð
sagði sig formlega úr IUS. Á þeim tíma
tók ég engan þátt í undirbúningi Íslend­
inga að heimsmótum æskunnar. Ég var
samt nokkrum mánuðum lengur í Prag
því ég hafði tekið að mér að ritstýra
alþjóðlegri stúdentasöngbók og vildi
ljúka því verkefni.“
Árni Björnsson var á launum hjá IUS
í Prag, eins og hann staðfesti við mig í
símtali 26. júní 2012. Auðvitað var hann
þá starfsmaður IUS, eins og ég sagði.
Viðtal var við Árna í Þjóðviljanum 4.
janúar 1958 og hann þar kynntur til
sögu sem fyrrverandi starfsmaður IUS!
Hins vegar sagði ég ekki, að Árni hefði
tekið þátt í undirbúningi Íslendinga
undir heimsmót æskunnar, heldur, að
íslenskir sósíalistar hefðu tekið fullan
þátt í mótunum. Einn þeirra var raunar
Árni Björnsson. Hann sótti meðal ann­
ars heimsmót æskunnar í Varsjá sumar­
ið 1955, var þar kórstjóri íslensku gest­
anna samkvæmt Þjóðviljanum 19. mars
1955 og sagði frá förinni á samkomu 12.
janúar 1956 samkvæmt Þjóðviljanum
sama dag.
Árni Björnsson var formaður undir­
búningsnefndar fyrir heimsmótið í Vín
1959, eins og hann rakti í heilsíðugrein­
um í Þjóðviljanum 19. og 20. febrúar
1959. Hann sótti meira að segja undir­
búningsfund mótsins í Colombo á Cey­
lon (nú Sri Lanka) í desember 1958 og
sagði frá þeirri för í Þjóðviljanum 3. og
7. apríl 1959. Einnig talaði hann um
mótið á fundum í Reykjavík 13. maí og
9. júlí samkvæmt Þjóðviljanum þá daga.
Árni var fararstjóri á mótið og sagði
síðan frá því á fundi 14. ágúst, eins og
Þjóðviljinn hermdi sama dag.
Næsta dæmi Árna er um svofelld orð
í bók minni: „Eftir að Kress fékk fjár­
veitingu 1961 til að ráða Íslending til
kennslu, bað hann Einar Olgeirsson að
benda sér á mann. Einar talaði við Árna
Björnsson, sem nýlokið hafði prófi í
íslenskum fræðum í Háskóla Íslands.“
Athugasemd Árna er: „Rétt tímaröð er
að ég lauk prófi í lok janúar 1961. Alex­
ander Jóhannesson fv. háskólarektor og
Björn Sigfússon háskólabókavörður
sneru sér báðir til mín á útmánuðum og
Á d r e p u r