Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Page 66

66 TMM 2015 · 3
B ó k m e n n t a h á t í ð
Babúskubókin Cloud Atlas
Þriðja bók Davids Mitchell er einnig sú þekktasta: Cloud Atlas. Hún kom
út árið 2004 og hlaut stórkostlegar viðtökur, rokseldist og vann til fjölda
verðlauna enda bráðsnjöll og áhugaverð. Sagan er fléttuð úr sex ólíkum
þáttum sem tengjast á mismunandi hátt og eru sagðir til hálfs í réttri tímaröð
og svo er farið aftur til baka og kaflarnir lokast. Mitchell viðurkennir fús-
lega að þessi babúskulega frásagnartækni, þar sem sögukaflarnir opnast
hver á fætur öðrum og lokast svo í öfugri röð, sé ekki síst innblásin af
tímamótaverki Italo Calvino Ef að vetrarnóttu ferðalangur, sem nýverið kom
út í íslenskri þýðingu.
Tími og rúm eru toguð sundur og saman í Cloud Atlas og lesendur færðir
til heimsendis og til baka í orðsins fyllstu! Við kynnumst landkönnuði á
Nýja-Sjálandi á 19. öld, tvíkynhneigðu tónskáldi í Belgíu á fjórða áratug
síðustu aldar, harðsoðinni rannsóknarblaðakonu í Kaliforníu á valdatíma
Geralds Ford, bókaútgefanda sem leitar að flóttaleið af elliheimili á okkar
dögum, klónaðri þjónustustúlku í Kóreu framtíðarinnar og öldnum sagna-
þul á Hawaii eftir algjört hrun siðmenningarinnar. Skáldsagan er því nokk-
urs konar hlaðborð ólíkra bókmenntastíla þar sem sögulegur skáldsagna-
máti fléttast saman við þvottekta glæpasögu og grátbroslegt raunsæi svo
eitt hvað sé nefnt.
Gleggstu lesendur bókarinnar taka ekki aðeins eftir því hvernig persón-
urnar og sögurnar tengjast innbyrðis heldur einnig hvernig persónur úr fyrri
verkum höfundarins skjóta upp kollinum, uppátæki sem verður æ meira
áberandi með hverri bók Mitchells.
Cloud Atlas var kvikmynduð af Wachowski-systkinunum (sem þá voru
reyndar bræður) ásamt Tom Tykwer og brugðu Tom Hanks og Halle Berry
sér í mörg ólík gervi í mörgum helstu aðalhlutverkunum! Myndin vakti
mikla athygli þegar hún var frumsýnd árið 2012 en athyglin skilaði sér þó
ekki beint í fjárhirslur framleiðendanna þótt dómar gagnrýnenda hafi verið
vel yfir meðallagi víðast hvar. Undirrituðum fannst bókin betri.
Jarðbundnari skáldsögur – eða hvað?
Eftir frásagnarlegt listflug Cloud Atlas, kom nokkuð á óvart hversu jarð bundin
fjórða skáldsagan, Black Swan Green, er. Hún kom út árið 2006, er býsna hefð-
bundin þroskasaga stamandi ungskálds, Jason Taylor að nafni, í Bretlandi
Thatcher-tímans. Að þessu sinni er sögusviðið takmarkað við eitt ár í litlu
þorpi en eins og allir sem hafa verið þrettán ára vita, þá getur býsna margt gerst
á einu ári. Við það bætast leyndardómsfullir atburðir þótt skýringarnar, til að
mynda á dularfullum símtölum til föður Jasons, séu ekki jafn langsóttar og á
flestum furðum í verkum Mitchells. Sagan er einlæg, húmorísk og hrífandi og
persónurnar áhugaverðar og þroski þeirra trúverðugur.