Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Síða 137

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2015 · 3 137
inn er óheftur, þegar konan dansar
lætur hún hvorki hemja sig né kúga.
Elskhuginn segist vera hamingjusamur
við klettinn (50) og dans við klettinn
hlýtur því að vera dans við hamingjuna,
en því miður reynist maðurinn ekki
heppilegur dansfélagi. Undir lok bókar-
innar, í ástarsorginni, syrgir konan það
sem hefði getað orðið:
Svo komu áramótin
og enginn dans við Ufsaklett
það var ekkert tunglskin
engin spor í snjónum
engin ást í loftinu
engin von
í dansinum
engin kona sem kom út úr klettinum
og dansaði í korseletti
í flugeldaregninu
við mann
með sjómannshendur. (78)
Undir lok bókarinnar gerir Elísabet til-
raun til þess að sætta sig við það sem á
undan er gengið, „bjóða kærleikanum/í
hjartað/og kærleikurinn hefur stál-
taugar.“ (80) Hún viðurkennir sorgina
en uppgötvar „að þetta er allt saman
blekking/og kannski var blekkingin/
besta verkfærið.“ (81). Tilfinning fyrir
því að sambandið hafi verið eitthvað
sem hún átti og þurfti að ganga í gegn-
um til þess að losa um ákveðnar tilfinn-
ingar verður sterkari.
…og þá allt í einu veit ég að mig
langar að hlæja að allri þessari
alvöru
Í fórnarlambshlutverkinu finnur Elísa-
bet sig aldrei almennilega, þótt hún máti
sig við það í sífellu. Húmorinn fylgir
henni, enda er Enginn dans við Ufsa-
klett að sönnu bráðfyndið verk, þótt
átakanlegt sé á köflum. Höfundur hefur
íróníska fjarlægð á atburðina og getur
„verið vitur eftirá“. Ljóðið Sýlindermað-
urinn, þar sem misræmið milli þess sem
lesendur átta sig á og þess sem Elísabet
fortíðarinnar tekur (eða tekur ekki) til
bragðs, er grátbroslegt:
Kvöldið áður en hann flytur inn
trúir hann mér fyrir því
að konur hafi oft skipt um sýlinder
til að varna honum inngöngu
og augu hans fyllast af tárum
og ég veit ekki hvort ég á að hlæja eða
gráta
hann hafi dottið í það og þær haldið
að hann ætlaði að berja þær
og skipt um sýlinder með köldu blóði
hann komið að lokuðum dyrum
og tekur af mér loforð
að skipta aldrei um sýlinder, aldrei
ef allt hefði verið með felldu
hefði ég átt að rjúka heim og skipta um
sýlinder
en ég ætlaði að fá mína sambúð
hvað sem það kostaði
þótt ég yrði læst inni eða úti
bara einhvers staðar. (41)
Í ljóðinu Alvörukona II, sem kallast á
við fyrsta ljóðið í bókinni (Alvörukon-
an) er Elísabet hætt að taka orð karlsins
alvarlega og segir: „Hvaða alvörukonu-
kjaftæði er þetta, og þá allt í einu veit
ég að mig langar að hlæja að allri þess-
ari alvöru. Já, ég vil fá hláturskast en
ekki æðiskast.“ (82) Kannski er blekk-
ingin ekki besta verkfærið þegar allt
kemur til alls, heldur hláturinn.
…og dyrnar opnast
Uppgjör Elísabetar Jökulsdóttur við
ofbeldissamband er um leið ákveðið
uppgjör við ferilinn, föðurinn og fortíð-
ina.
Eftir því sem lesandi fetar sig eftir
höfundarverki hennar má sjá hvernig
sjálfsskilningurinn dýpkar smátt og
smátt. Dans í lokuðu herbergi einkenn-
ist af mikilli ringulreið, í Heilræðum
lásasmiðsins fær hún í hendur tól til