Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2004, Qupperneq 38

Múlaþing
ýlaíícrnnjtada
JfltKia finnoÚOl
\JUfsu 'VmharM 7lfr 1

| á Undaric/Áím, M\ 5'8^
Cftir rftmi, M\ 2 j)ó
| Gftirrfi-œdmruMj
| gftir(£atelifatíénjM\ 5 89
| UJm Uitdaíifigu, M\ n
| (jftirlltdeitmfl, Jí\
\ ZlnMMhaiérik.M
VUndmMmgiiiw,
| jfiffisediktmwJóiM\
| Vttftpgu tJrmuc Jí\
\Uniaií(ÍjáiijB.tíÓ!iJ M\
Söngtafla frá 1802 sem var í kirkjunni á
Hallormsstað en prýðir nú Þingmúlakirkju.
Ljósmynát: Snorri Sigurðsson.
ekki lítið jafnréttismál á ferðinni hvað
kynjaskiptingu varðaði því á „Grallara“
sungu víst konur aðeins örsjaldan í kirkjum.
Eins og sjá má stefndu þeir félagar
Magnús Stephensen og Geir biskup Vídalín
að endurnýjun messunnar í björtum
kirkjum þar sem enginn sparaði sína rödd.
Og „... megi þá sem allra fyrst vænta þess
að sá ósiður afleggist að kórinn syngi en
framkirkjan þegi eins og í mörgum kirkjum
hafi tíðkast.“14
En orð og athöfn er oft sitt hvað - og
framkvæmdin gekk víst ekki sem best,
íslenskir sveitamenn líka bágrækir eins og
fyrri daginn. Því var sýnilegt að málinu yrði
að fylgja fast eftir ætti það að komast í höfn.
Þetta var dómstjóranum allra manna ljósast
enda beitti hann sér fyrir því að söngtöflur
væru strax settar upp í dómkirkjunum
tveim.
Söngtöflur í austfirskum kirkjum
Víkur nú sögunni til Austfirðinga og
söngtaflanna í kirkjum þar, einkum í Suður-
Múlaprófastsdæmi en þar virðast
forstöðumenn kirkna hafa verið fljótir að
tileinka sér þessa nýjung. Áður en áratugur
var liðinn frá útkomu Aldamótabókarinnar
voru þar komnar söngtöflur í mjög margar
kirkjur.
Hvernig stendur á þessu? Fagnaði
almenningur þar Aldamótabókinni og nýja
söngnum? Um það get ég ekkert fullyrt, en
mig grunar að þetta megi rekja til áhrifa
Jóns Stefánssonar (1767-1818), sem jafnan
nefndi sig Stephensen og var verslunarstjóri
við dönsku verslunina á Djúpavogi, „ ...
eflaust merkasti verslunarstjórinn á dögum
Busch,“ segir Eiríkur Sigurðsson.15
Jón var frá Ormsstöðum í Breiðdal,
kvæntur danskri konu, Elínu Katrínu, sem
hvarf aftur til Danmerkur með böm þeirra
þrjú þegar Jón lést enn á góðum aldri árið
1818. Jón þekkti vel til í Kaupmannahöfn,
keypti dönsk blöð og tímarit og fylgdist vel
með hræringum samtímans. Hann var
skáldmæltur og sjá má af sumum kvæða
hans að hann hefur verið sanntrúaður
upplýsingarmaður. Jón var mikill
menningarmaður, stofnaði lestrarfélag á
Djúpavogi og safnaði margvíslegum
14 Formálinn bis. 32
15
36
Undir Búlandstindi, austfirzkir sagnaþættir, Norðri Akureyri
1970, bls. 37