Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2004, Side 91

Bergur Hallsson frá Hryggstekk í Skriðdal
hafi verið fimmtíu spesíur og þrjár
silfurskeiðar.
Þessum forna sið að brúðgumi gefi
brúði sinni morgungjöf, er fremur sjaldan
getið, að minnsta kosti þegar efnalítið fólk
átti í hlut, enda kannski oft á tíðum ekki
mikið að gefa. Þó eru nokkur dæmi þess í
kirkjubók Hofteigs frá þessum tíma, en
stundum er erfitt að ráða í skrift
sóknarprestsins. Þessi morgungjöf virðist
þó vera verulegir ijármunir, ein spesía mun
á þessum tíma hafa verið verðgildi sauðs,
svo Bergur hefur þurft að sækja fé í sjóði
sína. Þegar lengra líður á öldina er æ
sjaldnar getið morgungjafar. Engum sögum
fer af heimanmundi brúðarinnar, gæti þó
hæglega hafa verið einhver, en þó er trúlegt
að foreldrum hennar hafi orðið erfitt að láta
heimanmund með sex dætrum.
Ragnhildur Bergsdóttir
Árið 1845 eru þau Bergur og Kristín
komin að Hnefilsdal til hjónanna Magnúsar
Guðmundssonar og Sigríðar Jónsdóttur, en
hún var systir Kristínar, og var Bergur talinn
vinnumaður, en Kristín húskona. Um þær
mundir var tvíbýli í Hnefilsdal, sem löngum
bæði fyrr og síðar. Það vor bar svo við að
meint dóttir Bergs, Ragnhildur, sem fædd
var í Hvammsgerði í Vopnafirði rúmum 20
árum fyrr, kom úr Vopnafirði og gerðist
vinnukona við hlið föður síns, en hvort þau
feðgin höfðu áður sést er óvíst með öllu.
Hvort það voru forlög hennar að koma
þarna á þessum tíma geta menn velt fyrir
sér, en svo mikið er víst að upp frá því var
lífsganga hennar ráðin, en það er önnur saga
sem ég segi síðar frá.
Hér verður að geta um gamla
gróusögu
Sá orðrómur gekk um Héraðið þegar
Bergur var vinnumaður á Dalhúsum hjá
Gísla Nikulássyni og Margréti Árnadóttur
konu hans (3064-5395), að þá muni hafa
verið dátt milli hans og húsfreyjunnar, hvað
sem hæft kann að vera í því, og var því
haldið fram að Bergur væri faðir sumra
barna hennar, og tveir drengir nefndir til,
þeir Árni og Björn, og sagðir voru þeir
líkjast honum mjög, einkum þó Björn.
Sagan gæti þó einfaldlega bent til að Bergur
hefði haft uppáhald á drengjum þessum,
þ.e. verið barngóður, og af því hafi sagan
komist á kreik, en annars er ekki gott að
segja um það.
í þjóðsögum Sigfúsar Sigfússonar er
grein sem ber yfirskriftina Peninga-Bergur
á Grímsstöðum og er rétt að geta hennar
hér, en hún er svohljóðandi:
„Bergur hét maður er lengi var hjá Gísla
bónda á Breiðavaði í Eiðaþinghá. Hann
safnaði peningum miklum og ánafnaði þá
síðan Birni syni Gísla, enda sögðu svo
sumir menn að Björn væri honum Bergi all-
líkur í sjón“.
Síðan er farið fljótt yfir sögu: „Björn
flutti síðar norður þegar hann var giftur og
bjó á Grímsstöðum á Fjöllum vel og lengi.
Hann var frækinn maður og karlmenni og
víkingur í skapi og til vinnu. Bergur var þar
með honum og var sagt að hann mundi eigi
lifandi vilja skilja við Björn, enda dó hann
hjá honum. Bergur hafði átt skatthol mikið
er hann geymdi í peninga sína. Eignaðist
Björn nú hvoru tveggja“.
Björn Gíslason kemur til Jökuldals
Björn sem fæddur var á Dalhúsum 1826,
af sumum talinn launsonur Bergs
Hallssonar og húsfreyjunnar þar, Margrétar
konu Gísla Nikulássonar sbr. hér framar,
átti Ólöfu Eyjólfsdóttur (3982) f. 26. mars
1826 frá Hjarðarhaga hinn 3. október 1849
í kirkjunni á Eiðum, og svaramenn voru
feður þeirra beggja. Athygli vekur að ekki
89