Saga - 2015, Page 20

eins og við mátti búast var stundum fótur fyrir sögusögnum um
svartamarkaðsbrask á keflavíkurflugvelli enda vöruskortur í land-
inu og ýmislegt eftirsóknarvert að fá á vellinum. Árið 1947 komst til
dæmis upp um tvo starfsmenn þar sem höfðu stundað smygl og
ólöglega verslun. Meðal þess sem mennirnir höfðu smyglað til
lands ins voru nokkur hundruð pör af nælonsokkum en innflutn-
ingsbann hafði verið sett á nælonsokka til að spara gjaldeyri.
Nælon sokkasmyglið vakti óhjákvæmilega hugrenningatengsl við
eina eldfimustu hlið spillingarmálanna á vellinum: meinta ásókn
íslenskra kvenna í erlenda starfsmenn á flugvellinum. Starfs menn -
irnir tveir upplýstu raunar á amerískri íslensku að þeir hefðu ætlað
að nota nælonsokkana sem „stúlkabeit“.27
Samgangur íslenskra kvenna og breskra og bandarískra her-
manna hafði vakið mikinn ugg í íslensku samfélagi allt frá því
Bretar hernámu Ísland vorið 1940. konur sem höfðu minnstu sam-
skipti við hermenn gátu átt á hættu að verða fyrir aðkasti. Sérstök
nefnd var skipuð á vegum stjórnvalda til þess að meta vandann og
finna lausn á honum. komið var á fót víðtæku eftirliti með sam-
skiptum íslenskra kvenna við hermenn og ungmennadómstól sem
tók fyrir mál stúlkna sem voru grunaðar um að „vera í ástandinu“.28
kristín svava tómasdóttir18
regluþingbók Gullbringu- og kjósarsýslu 21. ágúst 1948, og ÞÍ. DR C/83.
Bréfabók 1949. Dóms- og kirkjumálaráðuneytið til sakadómarans í Reykjavík
27. ágúst 1949.
27 valur Ingimundarson, Í eldlínu kalda stríðsins, bls. 89. Sjá einnig Jón viðar
Sigurðsson, Keflavíkurflugvöllur 1947–1951, bls. 52–53. Dómsmálaráðherra gaf
fyrirmæli um ítarlega rannsókn á ástandi mála á vellinum í kjölfar málsins.
28 Um ástandið sjá Bára Baldursdóttir, „kynlegt stríð. Íslenskar konur í orðræðu
síðari heimsstyrjaldar“, 2. íslenska söguþingið 30. maí–1. júní 2002 I. Ritstj. erla
Hulda Halldórsdóttir (Reykjavík: Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands, Sagn -
fræð ingafélag Íslands og Sögufélag 2002), bls. 64–74; eggert Þór Bernharðsson,
„Blórabögglar og olnbogabörn. „Ástandskonur“ og aðrar konur í Reykjavík í
seinna stríði“, Sagnir 17 (1996), bls. 12–23; Herdís Helgadóttir, Úr fjötrum.
Íslenskar konur og erlendur her (Reykjavík: Mál og menning 2001); Hrafn Jökuls -
son og Bjarni Guðmarsson, Ástandið. Mannlíf á hernámsárunum (Reykjavík:
Tákn 1989); Inga Dóra Björnsdóttir, „Public view and Private voices“, The
Anthropology of Iceland. Ritstj. e. Paul Durrenberger og Gísli Pálsson (Iowa City:
University of Iowa Press 1989), bls. 98–118. Um afskipti og eftirlit stjórnvalda
með konum sem grunaðar voru um að vera í ástandinu sjá Bára Baldurs dóttir,
„„Þær myndu fegnar skifta um þjóðerni“. Ríkisafskipti af samböndum ung-
lingsstúlkna og setuliðsmanna“, Kvennaslóðir. Rit til heiðurs Sigríði Th. Erlends -
dóttur sagnfræðingi (Reykjavík: kvennasögusafn Íslands 2001), bls. 301–317, og
Saga haust 2015 umbrot.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 26.11.2015 11:00 Page 18