Saga - 2015, Síða 28

son yfirlögregluþjónn rakti feril ljósmyndanna mann fram af manni,
allt frá lærlingnum í prentsmiðjunni til flugvirkjanna Lárusar og
Jóhanns. Meðfram því sem hann yfirheyrði fjölda vitna vann Sveinn
að því að gera upptækar allar þær klámmyndir og filmur sem hann
náði til.59
Í lok ágúst var lögð fram ákæra í málinu gegn þremur mönnum:
Hannesi Pálssyni, Agnari Rósenkranz Hallvarðssyni og Sigurbergi
Hávarðssyni. Dómur var kveðinn upp í október og voru þeir allir
sakfelldir. Hannes var dæmdur fyrir að hafa búið til klámmyndir og
selt þær til dreifingar og fékk hann þyngsta dóminn, 2000 króna sekt
til ríkissjóðs. Agnar og Sigurbergur voru dæmdir fyrir að hafa
„unnið að“ og „stuðlað að“ útbreiðslu klámmynda með því að
útvega mönnum þær gegn gjaldi. Þeir voru hvor um sig dæmdir til
að greiða 350 króna sekt.60 Þetta var í fyrsta skipti sem dæmt var
fyrir dreifingu kláms á Íslandi.61
Í 210. grein hegningarlaganna segir að bannað sé að „búa til eða
flytja inn í útbreiðsluskyni, selja, útbýta eða dreifa á annan hátt út
klámritum, klámmyndum eða öðrum slíkum hlutum eða hafa þá
opinberlega til sýnis“.62 Það virðist aldrei hafa staðið til af hálfu yfir-
kristín svava tómasdóttir26
59 ÞÍ. SR FA6/85. Mál nr. 3857–3859/1949. Skýrsla rannsóknarlögreglunnar í
Reykjavík 12.–20. maí 1949 og endurrit úr lögregluþingbók Reykjavíkur 30.
maí 1949, bls. 3. Það er óvíst að lögreglunni hafi tekist að hafa uppi á öllum
myndunum sem gerðar voru eftir filmunum. Allnokkrar myndir höfðu, sam-
kvæmt framburði vitna, glatast á einn eða annan hátt. Sveinn Sæmundsson lét
tæknideild lögreglunnar gera myndir eftir filmum Jóhanns, sem áttu að fylgja
skýrslunni um málið, en myndir lögreglunnar virðast nú einnig glataðar. Sjá
ÞÍ. SR FA6/85. Mál nr. 3857–3859/1949. Skýrsla rannsóknarlögreglunnar í
Reykjavík 19. maí 1949.
60 ÞÍ. SR FA6/85. Mál nr. 3857–3859/1949. endurrit úr dómabók Reykjavíkur 13.
október 1949, bls. 8–9.
61 Lbs-Hbs. kristín Svava Tómasdóttir, Stund klámsins. klám á Íslandi 1969–1978.
MA-ritgerð í sagnfræði frá Háskóla Íslands 2014, bls. 7 og 23–41. við rannsókn
fyrir MA-ritgerðina Stund klámsins kannaði höfundur umfjöllun um klám í
íslenskum dagblöðum til ársins 1980 og er þessi niðurstaða byggð á þeirri
rannsókn. Dómar Hæstaréttar eru leitarbærir á netinu en leit í skjalasöfnum
héraðsdómstólanna á Þjóðskjalasafni er ákveðnum vandkvæðum bundin, þar
sem aðeins er hægt að leita eftir málsnúmerum og nöfnum málsaðila en ekki
þeim lagagreinum sem brotið var gegn. Það er því ekki hægt að útiloka að
önnur klámmál hafi verið tekin til meðferðar á lægri dómstigum án þess að
það hafi borist í blöðin.
62 Stjórnartíðindi 1940 A, bls. 51–52.
Saga haust 2015 umbrot.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 26.11.2015 11:00 Page 26