Saga - 2015, Síða 55

Íslensku teiknibókinni.45 Af þessu má draga þá ályktun að Sigurður
hafi verið húmanisti með fornfræðiáhuga og auk þess verið vel að
sér í lögum og rétti.
Persónulegar ástæður eins og skapgerð og tilfinningar geta hafa
valdið miklu um hvaða afstöðu einstaklingar tóku til umbrota
siðaskiptatímans. Til eru þekkt ummæli sem bent gætu til að í fjöl-
skyldunni hafi verið litið á Sigurð sem huglausan mann og gæti það
skýrt afskiptaleysi hans af siðaskiptamálinu.46 Á því kunna þó að
vera allt aðrar skýringar eins og rakið verður síðar. Björn Jónsson á
Skarðsá lýsti Sigurði sem rausnarlegum höfðingja og lagamanni.47
Páll eggert myndaði sér sterka skoðun á Sigurði og lýsti honum sem
gætnum, menntuðum vitmanni og taldi það hafa ráðið afskiptaleysi
hans af stórræðum föður síns.48 vel kann Sigurður að hafa verið
með menntaðri mönnum á sinni tíð þrátt fyrir að lítið verði nú um
menntun hans sagt og síst á erlenda, það er norska, vísu. Guð brand -
ur Jónsson, kaþólskur ævisöguritari Jóns Arasonar, taldi Sigurð hafa
frumkvöðull siðbótar á norðurlandi? 53
45 DI IX, bls. 230 (skýr. við nr. 202). Páll eggert Ólason, Menn og menntir Iv, bls.
81. Handritið hefur verið tímasett til 16. aldar en hluti þess er af sumum talinn
frá því eftir 1600. Selma Jónsdóttir, „Helgimyndir úr tveimur handritum“,
Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1982 (1983), bls. 76–89.
46 Jón egilsson, „Biskupa-annálar Jóns egilssonar með formála, athugagreinum
og fylgiskjölum eptir Jón Sigurðsson“, Safn til sögu Íslands og íslenzkra bókmenta
að fornu og nýju I (kaupmannahöfn: Hið íslenska bókmenntafélag 1856), bls.
15–136, hér bls. 100; Páll eggert Ólason, Menn og menntir I, bls. 115, 122–123 og
381
47 Björn Jónsson, „Annáll Björns lögréttumanns Jónssonar á Skarðsá eða Skarðs -
árannáll 1400–1640“, Annálar 1400–1800 I (Reykjavík: Hið íslenska bókmennta-
félag 1922–1924), bls. 28–272, hér bls. 94. Sjá Páll eggert Ólason, Menn og
menntir I, bls. 123–124.
48 Páll eggert Ólason, Menn og menntir I, bls. 117 og 122–123. Sjá og Páll eggert
Ólason, Menn og menntir I, bls. 118, 244 og 399, og Páll eggert Ólason, Íslenzkar
æviskrár Iv, bls. 230–231. Í svipaðan streng tók Jón Helgason biskup. Jón
Helgason, Kristnisaga Íslands II, bls. 101. Páll eggert benti á að Jón Arason nefni
Sigurð á einum stað „canuk Þrándheimsdómkirkju“. Taldi hann þetta eiga við
rök að styðjast og að Sigurður hafi einn Íslendinga hlotið slíka tilnefningu og
ályktaði „… að ekki myndi (Sigurður) hafa hlotið þessa sæmd, ef eigi hefði
þókt mikið að honum kveða fyrir sakir vitsmuna og lærdóms“ (leturbr. HH).
Hafi Sigurður hlotið þessa tilnefningu hefur vart verið búist við þátttöku hans
í starfi kapítulans. er líklegra að um vegtyllu eða táknræna heiðurstilnefningu
hafi verið að ræða eða tilraun til að treysta tengsl Hólabiskupsdæmis við
Þrándheim á lokaskeiði miðaldakirkjunnar. Páll eggert Ólason, Menn og
menntir I, bls. 122.
Saga haust 2015 umbrot.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 26.11.2015 11:00 Page 53