Saga - 2015, Side 65

dag, mundi hann taka upp þessa ný breytni „… i gudz trausti og
heilags anda nad tilkalladri …87 Hann lét fyrrgreind rök þó ekki
nægja en benti á að honum væri kunnugt um að skírnarsakramentið
hefði oft í nauðsyn verið flutt á móðurmáli og hefðu þau börn „…
sem svo hafa skird verit og helg ud endurgetin gudi fyrer hans ord.
vatn og heilagan anda. hafa sidan i langa tima haldin verit fyrer
kristin born“.88 Í þessu vísaði hann til neyðarskírnar eða skemmri
skírnar.89 Því næst setti Sigurð ur fram kvöldmáltíðarguðfræði sína
með svofelldum hætti:
Svo og trui eg eirnen þat þo þetta Sacramentum altaris sie nu i modur-
mali fram flutt og handtierat svo sem Sacramentum skirnarennar. Þa
muni og holld og blod Jhesu Christi helgazt med þeim somu ordum sem Jhesus
Christus taladi sialfur a þeirre natt sem hann forradinn vard. … og i
hvada eda hveriu tungumali sem þesse ord eru tolud tilheyrilega med
trunni riettri. hvort þat er i Latinu eda norrænu. þuuersku eda donsku
ef þeir understanda riettiliga og med hæfiligum hætti og riettri tru og meiningu
hantiera. sem þetta bruka. muni þeim hungrudum salum til endurnæringar og
hialpar. epter þvi sem Christus hefur oss sialfur iatad. (Leturbr. HH.)90
Hér örlar ekki á kaþólskum kvöldmáltíðarskilningi né er honum
beinlínis mótmælt. Sigurður lagði þó sömu áherslu á að þeir sem
þátt tóku í sakramentinu skildu þýðingu þess og væru upplýstir í
fræðunum og fram kemur í kirkjuskipan kristjáns III og var mikil-
vægur þáttur í lútherskri kvöldmáltíðariðkun.91 Sigurður lýsti því
raunar aðeins yfir að hann muni syngja messuna á móðurmáli
en getur þess ekki hvort hann muni framkvæma hana þannig að
söfnuðurinn neyti bæði brauðs og víns (communio sub utraque
(specie)), sem er mikilvægt einkenni á kvöldmáltíð mótmælenda og
gert var ráð fyrir í kirkjuskipan kristjáns III. Tilvísun Sigurðar til
hennar má vissulega skilja svo að hann hafi breytt framkvæmd
frumkvöðull siðbótar á norðurlandi? 63
urður hefði getað komið sér hjá að taka þetta skref a.m.k. á stórhátíð. Sjá Hjalti
Hugason, „Siðbót og sálarangist“, bls. 78–80.
87 DI XII, bls. 693.
88 DI XII, bls. 692.
89 Sjá Grágás. Lagasafn íslenska þjóðveldisins. Útg. Gunnar karlsson, kristján
Sveinsson og Mörður Árnason (Reykjavík: Mál og menning 1992), bls. 3–4;
Hjalti Hugason, „kristnir trúarhættir“, Íslensk þjóðmenning v. Ritstj. Frosti F.
Jóhannsson (Reykjavík: Þjóðsaga 1988), 75–339, hér bls. 283; Árni Björnsson,
Merkisdagar á mannsævinni (Reykjavík: Mál og menning 1996), bls. 117–121.
90 DI XII, bls. 692–693.
91 „Den danske kirkeordinans, 1539“, bls. 183–187.
Saga haust 2015 umbrot.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 26.11.2015 11:00 Page 63