Saga - 2015, Page 165

verið hluti af þessari sögu, einnig menningarpólitíkin og íslenskir stjórn -
sýsluhættir og svo auðvitað frásagnir af einstaklingum og atburðum sem
tengjast lífi og starfi arkitektsins. Í bók Péturs H. Ármannssonar um Gunn -
laug Halldórsson arkitekt má finna dæmi um allt þetta og greinilegt að
Pétur þekkir sögusviðið vel. Bókin er þó fyrst og fremst framlag til ís lenskr -
ar byggingarlistasögu og reyndar kannski líka íslenskrar sjónlista sögu, sbr.
athugasemd í niðurlagi bókarinnar um þá tilhneigingu að takmarka íslenska
listasögu við myndlist í þrengsta skilningi (bls. 154).
Þótt íslensk byggingarlista- og hönnunarsaga á 20. öld sé enn að miklu
leyti órannsökuð hefur nokkuð bæst í sarpinn undanfarin ár. Doktorsritgerð
Arndísar S. Árnadóttur, Nútímaheimilið í mótun, frá árinu 2011, markaði
ákveðin tímamót, meðal annars vegna þeirrar áherslu sem þar er lögð á að
setja sögu íslenskrar hönnunar í alþjóðlegt, og þá aðallega norrænt, sam -
hengi. Auk hennar má hér nefna bók Önnu Drafnar Ágústsdóttur og Guðna
valbergs, Reykjavík sem ekki varð, sem kom út fyrir jólin 2014, og tvær bækur
sem Hið íslenska bókmenntafélag hefur gefið út í sama (eða svipuðu) broti
og ritið um Gunnlaug, þ.e.a.s. bók um Manfreð vilhjálmsson, sem kom út
árið 2009, og nýútgefna bók um kristínu Guðmundsdóttur híbýlafræðing
sem er líklega þekktust fyrir að hafa hannað eldhús fyrir íslenskar hús -
mæður eftirstríðsáranna. Sjálfur hefur Pétur H. Ármannsson svo skrifað
töluvert um byggingarlist og hönnun, þar á meðal rit um arkitektana einar
Sveins son og Sigurð Guðmundsson.
Uppbygging bókarinnar er einföld og skýr. Hún er að stofni til saga
þeirra verkefna sem Gunnlaugur tók sér fyrir hendur, sögð í tímaröð. Í upp-
hafi er fjallað stuttlega um funksjónalismann (sem er norræna orðið yfir
módernisma í arkitektúr) og frumherja hans á Íslandi en síðan taka við sex
kaflar sem hver um sig fjallar um ákveðið skeið í starfsævi Gunnlaugs.
kaflaheitin gefa vísbendingu um efnistök og framvindu: menntun og mót-
unarár 1909–1933; framúrstefna í skugga heimskreppu 1933–1940; listræn
forysta á tímum stríðs og hafta 1940–1950; hrein form eftirstríðsáranna 1945–
1955; samstarfsmenn af yngri kynslóð 1953–1973 og loks bókhlöður og
borgar skipulag 1960–1980. Í niðurlagi er lagt mat á framlag Gunnlaugs til
íslenskrar byggingarlistar. Aftast er hressilegur fyrirlestur sem Gunn laugur
flutti árið 1978, efnisflokkuð skrá yfir helstu byggingar og verkefni Gunn -
laugs, nokkuð ítarlegur enskur útdráttur, myndaskrá, heimilda- og manna-
nafnaskrá auk skrár yfir hús og mannvirki sem nefnd eru í textanum. Í
hverjum kafla fyrir sig eru svo fjölmargar myndir, bæði uppdrættir, sem
varðveittir eru í skjalasafni Gunnlaugs, og ljósmyndir gamlar og nýjar.
vegna þess hve textinn fær mikið vægi í bókinni (sem er kostur frá sjónar -
hóli sagnfræðingsins) er ekki ólíklegt að sumar myndirnar af uppdráttunum
séu óþægilega smáar fyrir þá sem hafa sérstakan áhuga á þeim. en mynd-
vinnslan er góð þannig að það má gera ráð fyrir að með hjálp góðs stækk-
unarglers megi til dæmis vel átta sig á innra skipulagi blokkar íbúð anna á
ritdómar 163
Saga haust 2015 umbrot.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 26.11.2015 11:00 Page 163