Fréttablaðið - 09.04.2022, Blaðsíða 96

Þetta er
ekki bara
eins og
maður
vinni
einhverja
skýrslu og
geti svo
bara farið
heim og
slappað af.
Þetta er
endalaus
barátta.
Það er
augljóst
hver vandi
þessarar
konu var
og hve illa
var staðið
að þessu.
Fátæk fjórtán barna móðir
verður tekin af lífi í Texas
síðar í þessum mánuði, nema
orðið verði við beiðni um að
stöðva aftökuna. Íslenskur
réttarsálfræðingur, sem
vinnur með verjendateymi
hennar, hefur miklar efa-
semdir um játningu hennar
og telur hana saklausa.
Gísli Guðjónsson, prófessor í rétt-
arsálfræði, veitir sérfræðiálit í
máli Melissu Lucio, bandarískrar
konu af spænskum uppruna, sem
var dæmd til dauða fyrir tólf árum
og taka á af lífi í Texas í lok þessa
mánaðar.
Gísli er er sérfræðingur í klínískri
sálfræði og réttarsálfræði. Hann er
prófessor emeritus við King’s College
í London og prófessor við Háskólann
í Reykjavík. Gísli var ráðinn sem
sérstakur sérfræðingur starfshóps
innanríkisráðherra, til að meta
áreiðanleika framburðar og játninga
sakborninganna í Guðmundar- og
Geirfinnsmálum og eiga niðurstöður
hans í málinu stærstan þátt í því að
málin voru endurupptekin.
Gísli er einn fremsti sérfræðingur
heims á sviði áreiðanleika játninga
og hefur 40 ára reynslu af sálfræði-
legu mati á framburði vitna, þol-
enda og sakborninga í yfir 1.000
málum víða um heim. Hann hefur
gefið vitnisburði í fjölda mikilvægra
sakamála þar sem sakfellingardóm-
um yfir saklausu fólki hefur verið
hnekkt. Aðspurður segir Gísli að
hætt hafi verið við dauðarefsingar
í þremur bandarískum málum eftir
hans aðkomu.
Í máli Melissu byggir Gísli á
módeli sem hann hefur þróað um
áhættuþætti sem haft geta áhrif á
áreiðanleika játninga. Módelið er
meðal annars byggt á aðferð sem
Gísli notaði til að meta játningar í
Guðmundar- og Geirfinnsmálum,
en fimm hinna dómfelldu voru
sýknaðir árið 2018, einkum á grund-
velli sérfræðiálita Gísla.
Átján dagar í aftöku
Mál Melissu er meðal alvarlegustu
mála sem Gísli hefur séð á ferli
sínum og hann fullyrðir að Texas sé
að fara að drepa saklausa konu.
Melissa er 53 ára móðir fjórtán
barna. Þegar hún var handtekin voru
börnin tólf en hún bar þá tvíbura
undir belti. Melissa varð fyrir ofbeldi
af hálfu stjúpföður síns í barnæsku
og flúði að heiman og giftist aðeins
sextán ára gömul. Hún eignaðist
fimm börn með manninum sínum
en hann yfirgaf hana þegar hún var
24 ára gömul. Þegar hún var hand-
tekin árið 2007 bjó hún ásamt sam-
býlismanni og sjö börnum þeirra
auk tveggja barna frá fyrra hjóna-
bandi, í sárri fátækt í Texas.
Í febrúar 2007 lést tveggja ára
dóttir Melissu. Hún vaknaði ekki
eftir síðdegislúrinn sinn. Böndin
bárust strax að móður hennar.
Melissa var handtekin tveimur
tímum eftir að dóttir hennar lést
og fimm lögreglumenn hófu strax
yfirheyrslu sem tók fimm klukku-
stundir. Til eru upptökur í hljóð og
mynd af yfirheyrslunum og þar sést
Melissa ítrekað neita því að hún
hafi lagt hendur á barnið og valdið
dauða þess. Lögreglumennirnir
beittu miklum þrýstingi en hún
hafði ekki lögmann sér til halds og
trausts. Að lokum gafst hún upp og
sagði: „Ætli ég hafi ekki gert þetta
þá, ég ber ábyrgð á þessu.“ Þessi orð
hennar voru túlkuð sem játning. 
Nýtir lærdóm af Geirfinnsmáli
til að stöðva dauðarefsingu
Melissa Lucio
á fjórtán börn.
Árið 2007 var
hún handtekin
og síðar dæmd
til dauða fyrir
morð á tveggja
ára dóttur sinni,
Mariuh. Enginn
hefur þó borið
vitni um of-
beldishegðun
af hennar hálfu.
Myndin er úr
einkasafni og
birt með leyfi
Innocence
Project.
Mætir örlögum sínum eftir átján daga
Melissa Lucio verður tekin af lífi
27. apríl næstkomandi, nema Greg
Abbott, ríkisstjóri í Texas, stöðvi
aftökuna.
Mariah, tveggja ára dóttir
hennar, lést í febrúar 2007, en hún
vaknaði ekki eftir síðdegislúr. Við
krufningu kom í ljós mar víða um
líkama hennar. Talið var að höfuð-
högg hefði verið dánarorsökin.
Melissa hafði aldrei orðið upp-
vís að ofbeldi og ítarlegar skýrslur
af börnunum hennar leiddu ekki
í ljós nein dæmi um ofbeldi í garð
barnanna.
Nokkur barna hennar höfðu
tveimur dögum áður en Mariah
lést, séð hana detta niður brattar
tröppur fyrir utan heimili þeirra og
byggir vörnin á því að mögulega hafi fallið verið orsök þess að hún
lést tveimur dögum síðar. Ekkert barnanna gaf hins vegar skýrslu
fyrir dómi.
Í margra klukkustunda langri yfirheyrslu, seint sama kvöld og
dóttir hennar lést, neitaði Melissa ítrekað að hafa valdið dauða
dóttur sinnar eða beitt hana ofbeldi. Í lokin sagði hún þó: „Ætli ég
hafi ekki gert þetta þá, ég ber ábyrgð á þessu.“ Þessi orð hennar
voru túlkuð sem játning. Melissa hafði hvorki lögmann né aðra að-
stoð sér til halds og trausts meðan á yfirheyrslunni stóð.
Árið 2008 sakfelldi kviðdómur Melissu fyrir morð og dæmdi hana
til dauða. Í áfrýjunum til æðri dómstóla var lögð áhersla á að meint
játning hennar væri óáreiðanleg, enda hefðu yfirheyrslur yfir henni
ekki farið eðlilega fram. Þá hefði rannsókn málsins og meðferð
þess fyrir dómstólum verið verulega ábótavant.
Þegar héraðssaksóknarinn Armando Villalobos ákærði Melissu
fyrir morð, var hann að sækjast eftir endurkjöri sem héraðssak-
sóknari Cameron-sýslu í Texas. Hann situr nú af sér 13 ára fangelsis-
dóm fyrir kúgunar- og mútubrot.
Meðal þeirra sem mótmælt hafa dauðarefsingunni og þrýst á
ríkisstjórann að skerast í leikinn eru þingmenn ríkisþingsins í Texas,
fólk sem sat í kviðdómi í málinu og þekktir áhrifavaldar á borð við
Kim Kardashian. Þá hefur áhugi fjölmiðla á málinu aukist mjög, en
málið fékk ekki mikla athygli þegar það fór fyrst fyrir dóm.
Melissa Lucio með dóttur sína
Mariah sem lést árið 2007. Myndin
er úr einkasafni og birt með leyfi
innocence project.
Aðalheiður
Ámundadóttir
adalheidur
@frettabladid.is
36 Helgin 9. apríl 2022 LAUGARDAGURFréttablaðið