Andvari - 01.01.2013, Qupperneq 13

JÓN SIGURÐSSON
Vilhjálmur Þór
Vilhjálmur Þór var einn fremsti frumkvöðull og afkastamaður íslendinga
á nýliðinni öld. Hann bar ægishjálm yfir umhverfi sitt og samstarfs-
menn. Vilhjálmur var Eyfirðingur. Hann fæddist 1. september árið
1899 að Æsustöðum í Saurbæjarhreppi í Eyjafirði og lést í Reykjavík
12. júlí 1972. Á bernskualdri hóf hann starfsferil sinn sem sendill hjá
Kaupfélagi Eyfirðinga á Akureyri og varð kornungur kaupfélagsstjóri
þar. Síðar varð Vilhjálmur stjórnarfulltrúi íslands og verslunarerindreki
í Vesturheimi, bankastjóri Landsbanka íslands, því næst utanríkis- og
atvinnumálaráðherra þegar þjóðin öðlaðist sjálfstæði, bankastjóri aftur,
síðan forstjóri Sambands íslenskra samvinnufélaga, aftur bankastjóri
Landsbankans og aðalbankastjóri Landsbanka Íslands-Seðlabankans,
þá seðlabankastjóri og loks stjórnarmaður í Alþjóðabankanum í
Washingtonborg. Öll ævi hans var mörkuð óslökkvandi athafnaþrá.
Vilhjálmur sannaði ungur hæfileika sína þegar hann leiddi Kaupfélag
Eyfirðinga í gegnum erfiðleika heimskreppunnar og treysti stöðu þess
sem stórveldis í félags-, verslunar- og framleiðslumálum á Norðurlandi.
Þaðan var hann kallaður til starfa á vegum þjóðarinnar vestanhafs við
undirbúning heimssýningarinnar miklu í New York í Bandaríkjunum.
Sú frásaga sem hér er skráð hefst á Þingvöllum við Öxará þegar
Lýðveldið ísland var stofnað. Verður fyrst vikið að sögu utanþings-
stjórnarinnar og störfum Vilhjálms Þór í henni.
I
Lýðveldið ísland var stofnað laugardaginn 17. júní 1944 á Þingvöllum
við Öxará. Veröldin stóð í báli. Þennan dag var barist í Normandí í
Frakklandi en ellefu dagar voru liðnir frá landtöku Bandamanna. Adolf
Hitler fundaði með hershöfðingjunum von Rundstedt og Rommel um
stöðuna. Þjóðverjar sendu þennan sama dag fyrstu mannlausu flug-