Andvari - 01.01.2013, Blaðsíða 8

6
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
eru ófærir um að halda uppi sómasamlegum skoðanaskiptum. Mætti ætla að
þessu fólki hafi aldrei verið kennt að standa fyrir máli sínu. Andmælum er
mætt með persónulegum hrakyrðum og jafnvel svívirðingum sem leiðir til
þess að sæmilegt fólk hlífist við að ganga út á þennan vígvöll. Hér kemur
til þjóðfélagseinkenni sem gengur þvert á þá fjölhyggju sem gjarnan er talin
einkenna gott nútímasamfélag og felst í umburðarlyndi með ólíkum skoðun-
um. í reynd er ein skoðun, „rétthugsun“, lögboðin hverju sinni, og stranglega
bannað að láta í ljósi viðhorf sem fara í bág við hana. Um þetta ritaði Vésteinn
Olason, fyrrverandi forstöðumaður Arnastofnunar, stutta og markvissa grein
í Fréttablaðið 19. september 2013. Hún nefnist „Frelsi - til að banna?“ Má
gjarnan taka hana upp í heilu lagi hér:
Á undanförnum árum og á undraskömmum tíma hefur mikill árangur náðst í baráttu
fyrir réttindum ýmissa minnhlutahópa og annarra sem búið hafa við misrétti af ýmsu
tagi. Fullnaðarsigur vinnst varla í slíkum málum en stór skref hafa verið stigin í
réttindabaráttu samkynhneigðra og annarra sem vilja skilgreina kynferði sitt á annan
hátt en hinn algengasta. Þótt tölur um launamisrétti sýni að enn vantar á jafnrétti
kynjanna hefur þó fjölmargt áunnist, og eitt af því er að hvers konar kynferðislegt
ofbeldi, sem einkum hefur bitnað á konum, hefur verið dregið fram í dagsljósið og
fordæmt. Þessu er sjálfsagt að fagna.
Það skýtur skökku við þegar ýmsir þeirra sem vasklega hafa barist í slíkum málum
telja eðlilegt að nota nýfengið frelsi til að banna eða reyna að hindra tjáningar- og
samskiptafrelsi þeirra sem ekki hugsa á sama hátt og þeir sjálfir eða hafa einhvern tíma
brotið gegn þeim siðareglum sem við viljum hafa í hávegum. Reynt er að banna tjáningu
þeirrar hugsunar sem ekki er „rétt“ eða frá „réttum“ komin. Þessir vonandi litlu en ekki
áhrifalausu hópar vilja t.d. banna biskupi þjóðkirkjunnar að tala við aðra kristna menn
ef þeir eru enn fastir í gömlum hugsunarhætti, halda fram skoðunum sem barist hefur
verið gegn með árangri. Enginn getur þó efast um að orð biskups muni einkennast af
góðvild og viðsýni. Svo vilja menn banna reyndum stjórnmálamanni og góðum kennara
að miðla stúdentum af mikilvægri reynslu sinni í stjórnmálum vegna fortíðar sem er
kennsluefninu öldungis ótengd.
Varðstaða um „rétthugsun" er ranghverfa baráttu fyrir réttlæti. „Ranghugsun“ á að
mæta með rökræðu en ekki banni. Þar sem frjáls hugsun á að ríkja er hættulegt að
beygja sig fyrir kröfunni um hina réttu hugsun. Réttlæting undanlátsseminnar kallar
fram moðreyk eins og dæmin sanna.
í þessari grein Vésteins Ólasonar er vikið að tveimur málum sem í hámæli
komust síðsumars. Annað varðaði þrýsting sem settur var á Agnesi M.
Sigurðardóttur biskup íslands að hún skyldi bregða loforði um að ávarpa
trúarhátíð í Reykjavík, af því að aðalræðumaðurinn, amerískur prédikari,
væri kunnur að andstöðu við hjónabönd samkynhneigðra. Ættu menn þó að
vita að þetta mál er mjög umdeilt meðal kristins fólks. Nýlega urðu harðvítug
átök um málið í Frakklandi. Það má auðvitað kenna við „gamlan hugsunar-
hátt“ að samþykkja ekki fyrirvaralaust að kirkjunni sé skylt að vígja sam-
kynhneigt fólk í hjónaband. En kirkjan byggir á gamalli hefð, það er hennar